Kinh Pacalayamana: “Kinh về sự buồn ngủ”
Mệt mỏi có thể là một trở ngại lớn trong việc đạt được mục tiêu của chúng ta. Tôi thấy rằng khi tôi làm việc trong một thư viện ấm cúng, thiếu ánh sáng, tôi thường dùng cuốn sách trước mặt làm gối êm ái thay vì tài liệu đọc. Tôi căng mắt cố gắng tập trung vào văn bản nhưng chắc chắn, đầu tôi bắt đầu gật gù và trước khi kịp nhận ra, tôi ngã sấp mặt vào những trang sách và dành nửa giờ tiếp theo trong thế giới của những giấc mơ! Đức Phật đã thảo luận về vấn đề trở nên mệt mỏi khi bạn thực sự muốn hoàn thành một việc gì đó nhiều lần. Đức Phật coi sự mệt mỏi là một trở ngại trên con đường tâm linh và đặc biệt là sự tập trung. Trong “Kinh về sự buồn ngủ”, Đức Phật đã dạy tám bước liên tiếp cho đệ tử Mục Kiền Liên có thể áp dụng để giải quyết tình trạng mệt mỏi:
(1) Bạn nên cố gắng không nghĩ đến những suy nghĩ nảy sinh khi bạn cảm thấy mệt mỏi. Đức Phật hiểu rằng một số luồng suy nghĩ nhất định có thể khiến chúng ta ngủ thiếp đi. Giai đoạn này có thể được hiểu là mơ giữa ban ngày. Nếu có thể, khi bắt đầu mơ mộng, chúng ta nên tập trung trở lại chủ đề đang nói.
(2) Nếu bạn vẫn cảm thấy mệt mỏi, Đức Phật khuyên bạn nên quán chiếu về pháp đã học. Đối với mục đích của chúng ta, đối tượng quán chiếu này không nhất thiết chỉ là pháp và có thể bao gồm bất kỳ nhiệm vụ nào miễn là tâm trí tập trung vào pháp và có thể suy nghĩ sâu sắc về pháp.
(3) Sau đó, Đức Phật nói rằng, nếu điều này không hiệu quả, chúng ta nên tập trung vào việc ghi nhớ pháp thay thế. Khuyến nghị này rất hữu ích cho học sinh. Nhiều khi chúng ta quá mệt mỏi để viết một bài luận hoặc tập trung suy nghĩ. Vào những lúc như thế này, chúng ta có thể chuyển sang một hoạt động ít thử thách hơn như ghi nhớ một số ghi chú hoặc dọn dẹp bàn làm việc.
(4) Gợi ý tiếp theo có vẻ lạ đối với khán giả hiện đại và tôi không biết liệu nó có hiệu quả không. Nếu chúng ta vẫn mệt mỏi, Đức Phật khuyên bạn nên xoa tai và tay chân. Có lẽ sự kích thích tinh tế này của cơ thể sẽ giúp chúng ta nhận thức nhiều hơn? Lần tới khi bạn cảm thấy thực sự buồn ngủ, hãy thử xoa tai và xem nó có hiệu quả không!
(5) Nếu việc xoa bóp tai không giúp chúng ta sảng khoái, Đức Phật khuyên chúng ta nên đứng dậy khỏi chỗ ngồi và rửa mắt. Sau đó, chúng ta nên nhìn lên các vì sao. Rời khỏi bàn làm việc và duỗi chân luôn là một ý tưởng hay. Nhìn lên trên giúp kéo giãn các cơ cổ và ánh sáng từ bầu trời kích thích tâm trí của chúng ta.
(6) Nếu tất cả những điều trên không đánh bại được cơn buồn ngủ, thì có một lựa chọn khác dành cho người thiền cực kỳ thành thạo. Đức Phật nói rằng chúng ta nên tạo ra nhận thức về ánh sáng (alokasanna) trong tâm trí của mình. Nhận thức về ánh sáng trong tâm trí xảy ra khi bước vào jhana đầu tiên, một trạng thái thiền định sâu sắc. Đôi khi ánh sáng này xuất hiện giống như mặt trăng hoặc một đám mây và có thể cực kỳ sáng và chói. Người ta nói rằng việc bước vào trạng thái này sẽ làm tươi mới tâm trí và chấm dứt sự mệt mỏi. Chúc may mắn.
(7) Nếu, giống như hầu hết những người thiền định, chúng ta không thể tạo ra nhận thức về ánh sáng trong tâm trí, Đức Phật nói rằng chúng ta nên đi lên và xuống, nhận thức được con đường phía trước và con đường phía sau chúng ta. Thực hành đi bộ chánh niệm này cho phép chúng ta duy trì hoạt động trong khi vẫn khai thác được tâm trí.
(8) Cuối cùng, nếu mọi cách đều không hiệu quả, Đức Phật, người luôn thực tế, thừa nhận rằng không còn lựa chọn nào khác ngoài việc đi ngủ. Tuy nhiên, ngài nói rằng chúng ta nên ngủ như một con sư tử (sihaseyya) nằm nghiêng bên phải với một chân đặt trên chân kia. Ngài nói rằng chúng ta nên nuôi dưỡng ý định mạnh mẽ là ra khỏi giường khi thức dậy và duy trì chánh niệm trong khi ngủ. Tương tự như vậy, tôi đã từng gặp một nhà sư rất cao cấp ở Thái Lan, người đã thề sẽ thực hiện phương pháp lặp đi lặp lại thời gian bạn muốn thức dậy trong tâm trí (8 giờ sáng, 8 giờ sáng, 8 giờ sáng…) trước khi ngủ thay vì sử dụng báo thức. Quả thực, ngài đã thức dậy và hoạt động mỗi sáng mà không hề sai sót. Rất có thể những ý định mạnh mẽ như vậy trước khi ngủ sẽ ảnh hưởng đến ý thức thức dậy đầu tiên của bạn. Hãy cho tôi biết nếu phương pháp này hiệu quả với bạn, chúc ngủ ngon!
Alastair Gornall
