Là một nét sinh hoạt đặc trưng của đạo Mẫu, đạo Tứ phủ lâu nay, hình thức hầu bóng, lên đồng tuy bị đánh giá là hoạt động tín ngưỡng gắn với mê tín dị đoan nhưng vẫn tồn tại và phát triển mạnh mẽ trong dân gian. Gần đây, để bảo tồn các giá trị văn hóa mang bản sắc dân tộc, cũng như phát huy giá trị văn hóa tâm linh của hội Đền Kiếp Bạc, từ năm 2006, Nhà nước đã cho phép biểu diễn loại hình nghệ thuật đặc biệt này tại đây.
Để có được một buổi hầu thánh cần có sự kết hợp nhiều yếu tố nghệ thuật và yếu tố tâm linh. Yếu tố chủ đạo là nghi thức ảnh bóng của các vị thành thần vào thanh đồng. Các vị thánh này có thể là Đức thánh Mẫu, Đức thánh Trần, Đức vua cha Bát Hải, các vị quan lớn Tuần Tranh ( vị danh tướng dưới thời An Dương Vương), các ông lớn như ông Hoàng Bảy ( quân triều đình trấn giữ vùng Lào Cai), ông Hoàng Mười ( trấn thủ đất Nghệ An ), Chầu Bà cai quản tứ phủ như Chầu Đệ Nhất, Chầu Đệ Nhị hay các hàng chầu cứ xuất thân là người thiểu số như Chầu Thác Bờ, Bà Chúa Xứ…. đến các Cô bé, cậu bé, trên ngàn dưới suối…
Thanh đồng ngồi xếp bằng trên chiếu hoa, mỗi giá hầu một loại khăn áo thêu kim tuyến ngũ sắc, đính hạt sa. Cung văn hát thỉnh mời theo các điệu cờn, dọc, hò huế, hò vỉa, ngâm vọng, phú và đặc biệt là giai điệu tưng bừng, hào sảng của điệu hát văn khiến chiếu hầu trước điện thờ trở thành một sân khấu thu nhỏ mà ở đó tất thảy đều được tham gia, hoà mình trong không khí thiêng liêng mà rộn ràng, tươi vui ấy.
Sự hứng khởi của người xem có tác động rất lớn đến tâm lý thanh đồng, tạo nên sự giao tiếp đồng cảm. Đó là kiểu sân khấu mà sự kết hợp giữa tâm linh và các yếu tố nghệ thuật được thắt chặt với nhau, bồi khuyết cho nhau để giá hầu thực sự thăng hoa.
Việc tôn vinh và thần thánh hoá các nhân vật lịch sử có công với dân tộc được phản ánh bằng lời văn hát dâng của từng giá để rồi qua đó, lòng yêu nước được đề cao và thấm sâu trong mỗi người.
Tất cả những điều đó đều gần gũi với tâm hồn và bản chất người Việt Nam, đáp ứng được nhu cầu tâm linh và nhu cầu mỹ cảm của người dân thông qua việc thưởng thức và cảm nhận các giá trị văn hóa nghệ thuật của diễn xướng hầu thánh.
Điều đó lý giải vì sao hầu thánh vẫn là sinh hoạt không thể bị loại bỏ khỏi đời sống hiện đại.
