Đức Phật Thích Ca mâu Ni đã viếng thăm Vaishali nhiều lần trong cuộc đời của Ngài và tại đây Ngài đã thuyết một vài bài pháp quan trọng đến các Tỳ kheo và nơi đây, nhiều sự kiện quan trọng còn được ghi lại về cuộc đời lúc sau cùng của Đức Phật.
Xưa kia, Vaishali là một vùng đất phồn thịnh với nhiều phong cảnh hữ tình nên thơ. Trong một tác phẩm ghi lại của người Tây Tạng miêu tả Vaishali như là một thành phố sang trọng và giàu có và có thể nói là một thiên đường chốn trần gian với nhiều toà lâu đài, công viên, vườn hoa, ao hồ vô cùng đẹp đẽ tất cả đều được bao quanh bởi ba bức tường rào với nhiều cổng và chòi canh.
Vùng ngoại thành của Vaishali là một tu viện Phật Giáo hai tầng hùng vĩ , Đức Phật đã từng thuyết giảng và cư ngụ tại đây. Và cũng chính tại nơi đây Đức Phật đã giải phóng tinh thần cho Nữ giới bởi cho phép họ gia nhập vào trong Tăng đoàn và Ni đoàn đầu tiên được thành lập dưới sự lãnh đạo của Kiều Đàm Di Mẫu.
Trong một truyền thuyết thuật lại lại khi Đức Phật viếng thăm vùng này thì có một bầy Khỉ đào một nơi cho Ngài ở và cúng dường đến Ngài một cái bát. Điều này có thể được xem như là một sự kiện quan trọng trong truyền thuyết của Đạo Phật. Đức Phật đã tuyên bố xã bỏ báo Thân để nhập Vô Dư Y Niết Bàn và thuyết bài pháp cuối cùng tại đây.
Khi hay tin này, người dân của Lichchhavis đến tạm biệt Ngài trước khi chặng đường hành trình của Ngài đến Kushinagar. Và truyền thuyết nói rằng Đức Phật đã tạo ra một dòng sông để ngặn chặn họ lại. Đức Phật đưa mắt nhìn lại thành phố Vaishali một lần cuối và trao lại chiếc Bát Ngài đã đi khất thực suốt 45 năm cho người dân Vaishali vì lòng mộ đạo của họ.
Sau 100 năm Đức Phật diệt độ, tại Vaishali cuộc kết tập kinh điển lần thứ II được tổ chức dưới sự chỉ đạo của Ngài Yasa. Và cũng tại nơi đây Tăng đoàn của Đức Phật phân chia thành 2 bộ phái Thượng Tọa Bộ và Đại Chúng Bộ
Ngày nay khi hành hương đến Vaishali chúng ta sẽ chứng kiến tận mắt một trụ đá đầu con Sư Tử và bên cạnh một Tháp gạch khổng lồ được xây dựng bởi vua Asoka vào thế kỷ thứ III B.C để đánh dấu nơi Đức Phật thuyết bài pháp cuối cùng và tuyên bó xả bỏ sắc thân nhập Niết Bàn. Đầu Sư Tử với mặt của nó quay về hướng Bắc tức hướng Kushinagar ( nơi Đức Phật nhập niết Bàn). gần bên bên trụ đá là một cái hồ nước rộng lớn liên quan đến bầy khỉ cúng dường mật cho Đức Phật. Kế bên nữa là phần còn lại đống gạch đổ nát của một tu viện nơi Đức Phật cư ngụ và xung quanh với nhiều tháp nhỏ được xây dựng bởi khách hành hương.
Đến Vaishali, tham quan viện khảo cổ học gần đó khoảng 100 m, chúng ta có thể tìm thấy những pho tượng Phật cổ được tạc bằng đá xanh và có niên đại vào thế kỷ thứ III BC- thế kỷ thứ IV AC.và một địa điểm gần đó người ta đã khai quật tìm thấy nhiều xá lợi của Phật đã chôn dấu kỷ lưỡng . Hiện nay, xá lơi Phât khai quật tại đây được cất giữ tại viện bảo tàng Patna thuộc Bang Bihar Ấn Độ
Tại Vaishali, hiện nay nhiều tu viện của các quốc gia trên thế giới được xây dựng như Nhật Bản, Thái Lan, Miến Điện, Tây Tạng , Việt Nam ( Chùa Ni Kiều Đàm Di)…
Đặc biệt tại chùa Nhật bản có tháp gọi là Vishwa Shanti Stupa được xây dựng trên bờ hồ và trên đỉnh tháp có thờ tro và xá lợi của Đức Phật.
Dấu tích thành xưa
Hồ nước tại Vaishali
Nơi cất giữ Xá Lợi Đức Phật
