KHẢ NĂNG CỦA ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG
Chắc hẳn quý bạn đọc phải đọc nội dung dưới đây, sau khi lướt qua đầu đề bài viết.
Vì, vốn dĩ điện thoại di động hiện nay vẫn là đề tài thu hút đông đảo người đọc, một đề tài nóng trên các phương tiện truyền thông. Và có lẽ cũng từ nội dung có phần mâu thuẫn của đầu đề.
Điện thoại di động vẫn được xem như một phương tiện không phù hợp với cửa thiền, nữa chi lấy nó làm phương tiện tu hành. Hiện nay, vẫn còn nhiều tu viện cấm tăng sĩ, Phật tử nội trú tu học sử dụng điện thoại di động. Còn thuở mới du nhập vào Việt Nam, việc một nhà sư sử dụng điện thoại di động được xem là chuyện lạ, hay thậm chí một điều châm biếm, chế nhạo.
Có thể có bạn đọc trách người viết: Tác giả này hết nói chuyện tu bằng truyền hình vệ tinh, bằng internet, bằng băng, dĩa video…, thì nay lại nói đến chuyện tu bằng… điện thoại di động.
Thực ra, mọi phương tiện truyền thông đều hữu ích cho việc hoằng pháp và tu học. Máy cassette, truyền hình, hay điện thoại di động đều như tờ giấy trắng. Điều quan trọng là sử dụng tờ giấy trắng đó như thế nào, viết cái gì lên đó, chứ không phải vấn đề nằm ở bản thân tờ giấy.
Ngày trước, điện thoại di động còn là một phương tiện đắt tiền, xa xỉ, thì nhìn nó trên tay một vị sư, có thể thấy nó “chỏi”, nếu so sánh với tràng hạt chẳng hạn.
Còn ngày nay điện thoại di động đã trở nên một món đồ phổ thông, một chị bán xôi, một anh quét đường… đều có nó, thì sao lại không thể nghĩ đến việc khai thác nó như một phương tiện hữu ích.
Cũng như trước đây có ý kiến phản đối việc cho trẻ em sử dụng điện thoại di động. Nhưng sau một quá trình sử dụng nhiều bậc cha mẹ thấy nó rất hữu ích trong việc kiểm soát con em. Khi điện thoại di động bị tắt, thì có nghĩa là đã có một vấn đề gì đó, mà một sự quan tâm nhiều hơn từ phụ huynh không bao giờ thừa.
Xét đến điện thoại di động là xét đến vấn đề cốt lõi của nó, vấn đề “di động”. Người sử dụng nó đang ở đâu, và như vậy tác dụng của nó ra sao?
Nếu cậu học trò đang ở nhà học bài, thì điện thoại di động có thể trở thành phương tiện bạn bè rủ rê cậu ta đi ra ngoài nhập bọn rong chơi, lêu lỏng.
Còn nếu cậu học trò đang đi chơi cùng chúng bạn, thì nó là phương tiện để phụ huynh gọi cậu về nhà, hay chí ít là khả năng của bố mẹ nhắc nhở cậu.
Cũng thế, nếu chúng ta đang ở trong chùa, thì điện thoại di động có thể nhận cuộc gọi từ ngoài “thế gian” gọi vào. Khi tiếp điện thoại, chúng ta ít nhất lại có một cuộc đi ra bên ngoài, dù là trong tâm tưởng.
Nhưng nếu một Phật tử trở về nhà từ đạo tràng, lại đến nơi làm việc sau ngày tu học bát quan trai ở chùa, thì điện thoại di động có thể là phương tiện để duy trì mối liên hệ mọi lúc mọi nơi với đạo tràng, đại chúng, chư tăng ni và cả thầy tổ.
Từ lâu, điện thoại di động được coi là một thiết bị truyền thông đa phương tiện, một thứ media, hơn là phương tiện liên lạc với cá nhân như đối với điện thoại bàn. Trong thực tế, người ta đã tích hợp trong điện thoại di động radio, TV, máy nhắn tin, máy ghi âm, máy video, Mp3, máy chụp hình, phương tiện truy nhập internet, và cả đồng hồ báo thức!…Nó có thể thiết lập mối liên hệ tức thời mọi lúc và mọi nơi với một cá nhân, với cộng đồng, với một hệ thống. Đó là khả năng mà chúng ta có thể khai thác cho việc tu học.
Bản chất của vấn đề nằm ở chỗ nhận thức điện thoại là một phương tiện truyền thông đại chúng, nhưng nó hơn hẳn là có thể hoạt động ở mọi lúc mọi nơi và tương tác.
Cần trở lại vấn đề cốt lõi: Đại chúng là một thuộc tính của đạo Phật.
Chúng ta có để ý rằng từ “đại chúng” là từ mà Phật giáo sử dụng còn nhiều hơn cả ngoài đời, mà dường như xuất phát của nó là từ đạo Phật.
Đại chúng dưới sự giáo hóa của đức Phật luôn luôn là một đại chúng mở. Đạo không hề khuyến khích tu theo kiểu nhà tu “kín”. Sự giới hạn, nếu có, thì hình thành nương theo thời tiết, khí hậu. Còn lại, hoạt động của Đạo Phật luôn là hoạt động hướng tới cộng đồng. Thời Đức Phật tại thế, hàng ngày, ngài và thánh chúng đều giao tiếp và tác động gián tiếp với cộng đồng bằng hoạt động khất thực. Không phải là vì chỉ ở tự viện thì không thực phẩm hiến cúng mà phải đi khất thực, mà khất thực là phương tiện để thực hiện giao tiếp và ảnh hưởng đến công chúng. Đó là một sự nhắc nhở việc tu tập, gợi mở sự hướng thượng lối sống thanh cao được tổ chức theo thời điểm nhất định hướng và nơi tập trung đông đảo cư dân cộng đồng.
Khẳng định thuộc tính mở và đại chúng của đạo Phật chính là xác định vai trò của điện thoại di động như là một phương tiện hỗ trợ việc tu hành.
ỨNG DỤNG CỤ THỂ
Khả năng kết nối truyền thông chủ động mọi lúc, mọi nơi của điện thoại di động khiến cho nó giúp hình thành một đạo tràng “ảo”.
Khi hành giả có mặt tại chùa, tiếng chuông, tiếng kẻng là tín hiệu tác động phối hợp hoạt động của cá nhân với hoạt động của đại chúng.
Khi hành giả không có mặt tại chùa, thì các tin nhắn vào những giờ nhất định sẽ có tác động nhắc nhở, kết nối hành giả ở bất kỳ đâu với tự viện, đại chúng. Tin nhắn là những câu kinh ngắn, Phật ngôn có tác dụng đưa hành giả đang ở một nơi nào đó kết nối với sinh hoạt trong nhà chùa một cách đồng thời. Câu kinh hiện lên vào những giờ theo thời khóa tự viện có tác dụng như một thời khóa định giờ thu nhỏ. Điện thoại di động còn chuyển lịch trình tu học, các lễ, ngày vía, ngày kỉ niệm, lịch thuyết giảng, sinh hoạt đạo tràng.
Trên thế giới hoạt động truyền thông qua điện thoại di động như miêu tả ở trên, với nhiều nội dung, kể cả nội dung tôn giáo không phải là điều mới mẻ.
Thường thì người sử dụng phải đặt mua thông tin để họ kết nối với thị trường 24/24. Một thương gia chẳng hạn, theo đăng ký dịch vụ, khi vừa thức giấc buổi sáng, trong điện thoại, đã có 5 tin, 10 tin hay 15 tin quan trọng nhất liên quan đến lĩnh vực thị trường. Trong ngày, tin thị trường, giá cả được cập nhật liên tục.
Một fan thể thao có thể nhận lịch thi đấu các môn thể thao, kết quả các trận thi đấu, tin vắn thể thao…
Tại các nước Hồi giáo, đã có các kênh truyền hình tôn giáo điện thoại di động DVB-H (Digital Video Broadcasting-Hand Held). 5 thời cầu kinh mỗi ngày đều được nhắc nhở tín đồ bằng điện thoại di động. Còn tín đồ hướng về thánh địa Mecca qua hình ảnh truyền trên điện thoại di động. Truyền hình Hồi giáo tác động không những đến tín đồ ở nhà (không đến đền thờ) mà nay có thể tác động đến tín đồ đang trên đường phố, tàu điện, nơi làm việc…Khả năng tiếp nhận hình ảnh, âm thanh, văn bản mọi lúc mọi nơi của điện thoại di động được khai thác triệt để.
Các tài liệu mới nhất về truyền thông đã đúc kết một số nguyên tắc chính về truyền thông qua điện thoại di động, mà một vài điểm có thể tham khảo để sử dụng phương tiện này hình thành “đạo tràng ảo”:
– Điện thoại di động triệt để khai thác khía cạnh nhắc nhở thời điểm (có thể coi là tương đồng với tiếng chuông chùa sáng, trưa, chiều ở Đạo Phật) với nội dung hàm ẩn tác động đến cộng đồng vào thời điểm nhắc nhở.
– Hình ảnh truyền qua điện thoại di động hạn chế cảnh bao la toàn cảnh, chú trọng trung cảnh, cận cảnh, đặc tả để phù hợp với khung hình nhỏ của điện thoại di động (thí dụ, đối với tượng Phật thì nên khai thác ảnh chân dung bán thân hơn là ảnh tượng trong bối cảnh).
– Văn bản truyền qua điện thoại di động ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu, nhưng bảo đảm đủ ý, chính xác nội dung. Đối với báo chí, tin truyền qua điện thoại di động được viết lại từ tin đăng báo điện tử.
– Một ứng dụng nữa là điện thoại di động có thể dùng như đường truyền phản hồi trong những buổi thuyết giảng sử dụng giải pháp kỹ thuật “hội nghị truyền hình” và trên phạm vi toàn thế giới. Việc giảng đạo qua truyền hình không còn là mới và cũng đã trở nên không xa lạ hình ảnh vị đạo sư cầm điện thoại di động nghe câu hỏi của các đệ tử gọi về từ khắp thế giới để trả lời qua trực tiếp, tức thì qua sóng truyền hình đi khắp thế giới. Cách thuyết giảng “by cell phone”, “on the phone”… này là lấy từ hoạt động tương tự trong truyền hình. Có bạn đọc sẽ lấy làm ngạc nhiên, thậm chí buồn cười khi đọc những dòng miêu tả này, nhưng đã xem các kênh truyền hình các tôn giáo qua vệ tinh thì sẽ không còn lấy làm lạ. Đấy cũng chẳng qua là tận dụng khả năng kết nối của điện thoại di động để hoạt động tôn giáo “mọi lúc mọi nơi” như đã nói ở trên mà thôi.
Khai thác điện thoại di động như trên cũng là thừa tiếp các hoạt động mà chúng ta đang thấy như:
– Cài đặt tiếng niệm Phật thay cho tiếng nhạc chuông báo giờ, báo cuộc gọi của điện thoại di động.
– Sử dụng chức năng Mp3 của điện thoại di động như một máy niệm Phật tự động hoặc dùng nghe thuyết pháp qua tai nghe khi đi tập thể dục, nằm thư giãn ngoài sân vườn, trên bãi biển…
– Cài hình ảnh tượng Phật, chùa chiền làm hình nền trên màn hình điện thoại di động để luôn nhắc nhở nhớ đến Tam bảo mỗi khi sử dụng điện thoại di động.
– Các vị giảng sư thuyết pháp trực tiếp đến đại chúng ở xa qua điện thoại.
