Hòa thượng sinh ngày 27 tháng 11 năm 1928 tại xã Nam Thanh, huyện Tiền Hải, Thái Bình với tên Đặng Phúc Tuệ.
Năm 1954, Hòa thượng di cư vào Nam.
Ngài được bầu làm Tổng thư ký Viện hóa đạo trong Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất (GHPGVNTN) năm 1965.
Vì kêu gọi biểu tình chống chế độ, Ngài bị nhà chức trách bắt giam từ tháng 6 năm 1977.
Đến năm 1982 thì Ngài và mẹ bị trục xuất về nguyên quán xã Vũ Đoài, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình.
Mười năm sau, Ngài vào Nam hoạt động.
Năm 1995, Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã thực hiện lệnh bắt tạm giam Ngài.
Tháng 8 năm 1995, Tòa án Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã xét xử, tuyên phạt Ngài 5 năm tù giam và thời hạn quản chế 5 năm về tội “phá hoại chính sách đoàn kết và lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích Nhà nước”.
Dịp Quốc khánh 2-9-1998, Chủ tịch nước Việt Nam đã quyết định đặc xá, tha tù trước thời hạn cho Ngài, trả về nơi cư trú cũ tại Thanh Minh Thiền Viện.
Năm 1999, Hòa thượng Thích Quảng Độ được chư Tăng Ni, Phật tử thuộc GHPGVNTN trước năm 1981, nhưng không gia nhập GHGPVN (Giáo hội Phật giáo Việt Nam – được thành lập 11/1981) mà vẫn muốn tiếp tục duy trì GHPGVNTN, bầu làm Viện trưởng Viện Hóa Đạo, một cơ quan của GHPGVNTN.
Tuy nhiên, Chính quyền Việt Nam không cấp phép hay công nhận cho tổ chức này.
GHGPVN khẳng định trong Hiến chương của mình rằng GHPGVN là tổ chức duy nhất đại diện cho Tăng Ni, Phật tử Việt Nam.
Sau khi Trưởng lão Hòa thượng Thích Huyền Quang viên tịch năm 2008, theo chúc thư để lại thì Hòa thượng Thích Quảng Độ được chọn làm tăng thống thứ năm của GHPGVNTN. Trong khi chờ chính thức lĩnh nhiệm thì Ngài là Xử lý Thường vụ Viện Tăng thống.
Tháng 11 năm 2011, trong kỳ Đại hội kỳ IX của GHPGVNTN tổ chức ở chùa Điều Ngự Westminster, California thì Hòa thượng Thích Quảng Độ mới nhận chức là Đệ ngũ Tăng thống.
Kể từ trước đó, đặc biệt là từ năm 2013, bị Võ Văn Ái, một cư sĩ đang sống tại Pháp thao túng, Hòa thượng chịu trách nhiệm quan trọng trong việc gây phân hóa, chia rẽ trầm trọng nội bộ GHPGVNTN, khiến tổ chức bị Nhà nước coi là bất hợp pháp này hầu như không còn ảnh hưởng đáng kể ở trong nước.
Ngày 15 tháng 9 năm 2018, Hòa thượng Thích Quảng Độ rời khỏi Thanh Minh Thiền viện, tá túc tại một số ngôi chùa. Ngày 5 tháng 10 năm 2018, Ngài lên tàu về quê cũ ở Thái Bình.
Đến ngày 18 tháng 11 năm 2018, Ngài trở lại Sài Gòn và đến cư trú tại chùa Từ Hiếu.
Hòa thượng là nhà Phật học uyên thâm, những tác phẩm lớn có thể kể đến của Ngài là:
– Kinh Mục Liên Sám Pháp
– Kinh Đại Phương tiện Phật Báo Ân
– Thoát vòng tục lụy, Sài Gòn 1962; (truyện dịch từ Hán văn của Tinh Vân)
– Dưới mái chùa hoang, Sài Gòn 1962; (truyện)
– Truyện cổ Phật giáo, Sài Gòn 1964;
– Ðại thừa Phật giáo tư tưởng luận
– Tiểu thừa Phật giáo tư tưởng luận
– Nguyên thủy Phật giáo tư tưởng luận
– Từ điển Phật học Hán Việt (2 tập)
– Phật Quang Đại Từ điển (9 tập)
– Chiến tranh và bất bạo động
Trưởng lão Hòa thượng Thích Quảng Độ viên tịch là một mất mát to lớn cho Phật giáo Việt Nam, cả trong và ngoài nước.
BTV Trần Trọng Hoàng (tổng hợp)
