Nét độc đáo cổ kính của ngôi chùa giữa lòng thành phố Buôn Mê Thuột đang vươn lên hiện đại hóa, đã trở thành danh thắng du lịch của Tây Nguyên.
Một niềm vui nữa lại đến với chùa Sắc tứ Khải Đoan, HT.Thích Châu Quang đệ lục trú trì vừa được Trung Ương GHPGVN tấn phong Hòa thượng, được Chủ tịch nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam khen tặng Huân Chương Đại Đoàn kết và tại Đại hội Đại biểu GHPGVN tỉnh Đắc Lăk lần thứ VII suy cử Hòa thượng tiếp tục đảm nhiệm Trưởng Ban Trị sự GHPGVN tỉnh nhiệm kỳ 2017-2022.
Lần theo thư tịch, chùa Khải Đoan tọa lạc tại 201 đường Trần Phú, phường Thành Công, thành phố Buôn Mê Thuột, tỉnh Đăk Lăk được xây dựng vào năm 1951 trong thời kỳ chín mùi của phong trào chấn hưng Phật giáo, giai đoạn thống nhất Phật giáo ba miền Bắc-Trung-Nam.
Hưởng ứng việc hoằng dương chánh pháp, đem đạo vào đời, mang ánh sáng đạo Phật đến những vùng đất xa xôi hẻo lánh, Đoan Huy Hoàng Thái hậu xây dựng chùa Khải Đoan trên cao nguyên Buôn Ma Thuột hiến cúng cho Tổng hội Phật giáo Trung phần. Bấy giờ, Hòa thượng Thích Trí Thủ, Trị sự Trưởng Tổng hội Phật giáo Trung phần tiếp nhận và công cử Hòa thượng Thích Đức Thiệu thay mặt tổng hội trông coi xây dựng. Về phía Hoàng triều, đức Từ Cung đặt cử thứ phi Mộng Điệp theo dõi việc tôn tạo.
Chùa tọa lạc trên khu đất rộng hơn 7 mẫu 8 sào. Kinh phí xây dựng ban đầu do đức Đoan Huy Hoàng Thái Hậu Hoàng Thị Cúc (đứcTừ Cung) hỷ cúng, thêm vào đó là công đức của bá tánh thập phương. Năm 1953, chùa được sắc phong là “Sắc tứ Khải Đoan”.
Khải Đoan là hai chữ đầu của vua Khải Định và Đoan Huy Hoàng Thái hậu, mang ý nghĩa ghi nhận công đức người sáng lập ngôi chùa này.
Từ đây hội Phật giáo Đắk Lắk được thành lập, trải qua nhiều giai đoạn, từ Hội Phật học đến GHPGVNTN, ngày nay Khải Đoan là trụ sở của Giáo hội Phật giáo tỉnh Đắk Lắk nên dân gian quen gọi là chùa lớn hay chùa tỉnh.
Xuyên suốt hơn nửa thế kỷ, Khải Đoan kế tục sáu đời trụ trì: trụ trì đầu tiên là ngài HT.Thích Đức Thiệu, kế tiếp đời trụ trì có các ngài HT.Thích Từ Mãn, HT. Thích Thiện Nhơn, ĐĐ.Thích Quảng Hương, HT. Thích Quang Huy. Đương kim trụ trì đời thứ 6 là Hòa thượng Thích Châu Quang, trưởng tử của Hòa thượng Thích Đức Thiệu.
Chùa Sắc tứ Khải Đoan đã trải qua ba lần trùng tu: Năm 1966, năm 1992 và năm 2016. Có được ngôi chùa trang nghiêm huy hoàng như hiện nay là do HT.đệ lục trú trì Thích Châu Quang trùng tu tôn tạo.
Khải Đoan – ngôi chùa lịch sử luôn giữ vai trò Trung tâm Phật giáo tỉnh. Trụ sở Hội Phật học tỉnh Đắk Lắk đầu tiên đặt tại đây với người hội trưởng lúc ấy là cụ Hoàng Trọng Quang (thường gọi là cụ Hường). Kế đến, các đời hội trưởng có HT. Thích Đức Thiệu, HT.Thích Từ Mãn, HT.Thích Thiện Nhơn, HT.Thích Viên Đức, HT.Thích Thuyền Ân.
Sau 1963, Phật giáo miền Nam thống nhất sinh hoạt các giáo phái, các hội Tăng-già và hội Phật học, Khải Đoan lại tiếp tục sứ mạng của mình là trung tâm sinh hoạt giáo hội tỉnh với các nhiệm kỳ chánh đại diện gồm HT. Thích Minh Đức, HT.Thích Đức Thiệu, HT.Thích Nguyên Thanh, HT. Thích Quán Tâm, HT. Thích Toàn Anh, HT. Thích Định Hương, HT.Thích Quang Huy, HT.Thích Giác Dũng.
Năm 1981 Giáo hội Phật giáo Việt Nam ra đời đến nay, Khải Đoan vẫn gắn với văn phòng Ban Trị sự Phật giáo tỉnh.
Việc hoằng hóa luôn được chư tôn đức quan tâm nên tổ chức Gia đình Phật tử được hình thành và nhiều khóa tu liên tục được tổ chức tại chùa Khải Đoan.
Tất cả những vị trụ trì chùa Khải Đoan đều có tâm nguyện xả thân cho đạo pháp để mạng mạch Phật pháp được trường tồn nên không nề khó nhọc, hy sinh.
– Như HT.Thích Đức Thiệu rời Buôn Ma Thuột để đi xây dựng cơ sở Phật giáo tại Pleiku, Kon Tum, Đà Lạt…
– Đại đức Thích Quảng Hương (Chánh đại diện Phật giáo Đắk Lắk, trụ trì chùa Khải Đoan) đã phát nguyện tự thiêu với tâm niệm tác động tâm thức của toàn thế giới nhằm thúc đẩy phái đoàn điều tra Liên Hợp Quốc sớm đến miền Nam Việt Nam, chứng kiến tại chỗ chính sách bất công tàn bạo của Ngô Đình Diệm.
– HT.Thích Quang Huy luôn quan tâm đến những ngôi chùa miền hẻo lánh, đi giáo hóa vùng sâu vùng xa, thăm các trại phong…Trước phút viên tịch, Hòa thượng luôn nhắc nhở chúng đệ tử: “Nên giữ một tinh thần đoàn kết, hòa hợp sau lưng giáo hội để duy trì mạng mạch đạo pháp, nên tập một nếp sống thanh tịnh an hòa”. Hòa thượng còn mong mỏi các cơ sở của Giáo hội sẽ được nhà nước quan tâm trao trả, xin giúp đỡ cho những vùng kinh tế mới có những mái ấm tinh thần dù mái tranh vách lá để Phật tử có nơi lễ bái cầu nguyện…
Và có được ngôi chùa Sắc tứ Khải Đoan trang nghiêm huy hoàng như hiện nay là do Hòa thượng đệ lục trú trì Thích Châu Quang trùng tu tôn tạo nhằm để lại đôi nét cho hậu thế. Đây là một công trình thế kỷ, đáp ứng với cảnh quan tôn giáo giữa lòng thành phố Buôn Mê Thuột phát triển.
Về mặt văn hóa, Khải Đoan là ngôi chùa được vua ban hiệu cuối cùng của triều Nguyễn, là ngôi chùa đầu tiên có mặt tại Đắk Lắk của tổ chức Phật giáo. Khải Đoan là cái nôi Phật giáo Tây Nguyên – từ đây hàng trăm ngôi chùa trong tỉnh được hình thành.
Thật đúng là:
“Mái chùa che chở hồn dân tộc, Nếp sống muôn đời của Tổ tông”
Trí Bửu – Phố núi Buôn Mê đầu Thu Đinh Dậu- PL 2561
