Nhân duyên hình thành phong trào câu lạc bộ thanh thiếu niên Phật tử là từ Trang tin điện tử Phật tử Việt Nam (www.phattuvietnam.net). Sau khi Phattuvietnam.net được thành lập ngày 12/5/2006, nhiều Phật tử trẻ khắp nơi đã tham gia sinh hoạt trực tuyến trên Diễn đàn của Trang tin.
Thông qua sự sinh hoạt và kết nối trực tuyến này, đã xuất hiện nhu cầu gặp gỡ, trao đổi, sinh hoạt ngoài đời. Các thành viên là Phật tử trẻ đã đi đến thống nhất thành lập Câu lạc bộ Thanh niên Phật tử Việt Nam, và buổi tọa đàm "Tuổi trẻ Phật tử với sự phát triển của Phật giáo Việt Nam" chính là sự kiện đầu tiên do Câu lạc bộ phối hợp với website tổ chức. Và ngày tổ chức sự kiện này cũng được lấy làm sinh nhật của Câu lạc bộ, và mốc thời gian khởi đầu cho một hình thức tu học mới của giới trẻ: các câu lạc bộ, đoàn thanh thiếu niên Phật tử.
Buổi tọa đàm được các thành viên chủ chốt tại Hà Nội như Trần Trọng Hoàng, Trần Sơn Trà, Trí Huy, Lê Minh Nghĩa, Bảo Trung, Phạm Đình Tú, Phạm Mạnh Dũng, Phạm Tuấn, Phi Long, … chuẩn bị cẩn thận, chu đáo về tham luận, cơ sở vật chất, hình thức… với sự hỗ trợ của cư sĩ Nguyễn Thị Xuân Loan, sự phối hợp của các thành viên tại TP. Hồ Chí Minh như Nguyên Lạc Phùng Văn Nam, Tích Thiện, Đức Thịnh, Diệu Vân, Toàn… Sự chuẩn bị cẩn thận, kỹ lưỡng của các thành viên xuất phát từ nhiệt huyết, trí tuệ và sức trẻ hướng tới việc thúc đẩy phong trào Phật tử dành cho tuổi trẻ hầu như chưa có gì tại miền Bắc khi đó.
Và buổi tọa đàm đã diễn ra thành công ngoài mong đợi trên nhiều phương diện. Trước hết phải kể đến sự hưởng ứng, đồng cảm của chư Tôn đức như TT. Thích Thanh Nhiễu, TT. Thích Thanh Duệ, TT. Thích Đạt Đạo, TT. Thích Thanh Điện, ĐĐ. Thích Đức Thiện, ĐĐ. Thích Minh Tiến. Một sự kiện hoàn toàn mới, lần đầu tiên được giới trẻ Phật tử tự đứng ra tổ chức, nhưng quý ngài rất hoan hỉ chứng minh và tham dự. Chắc hẳn quý ngài khi đó cũng thấy được sự cần thiết và vai trò của thanh niên Phật tử đối với sự phát triển của Giáo hội nói riêng và Phật giáo Việt Nam nói chung. Vì một tổ chức mà không biết dựa vào quần chúng, không biết dựa vào tuổi trẻ, thì tổ chức đó không thể có tương lai.
Sự thành công tiếp theo phải kể đến, đó là các tham luận được các bạn viết ra trong thời gian rất ngắn, nhưng chứa đầy hoài bão, nhiệt huyết khẳng định vai trò của tuổi trẻ đối với sự phát triển của Phật giáo Việt Nam. Các tham luận đề cập đến nhiều vấn đề như xu hướng học tập Phật pháp của tuổi trẻ, mô hình sinh hoạt của tuổi trẻ Phật tử, tạo môi trường sinh hoạt cho tuổi trẻ Phật tử, đánh giá sơ bộ về Phật tử trẻ, hoằng pháp và tuổi trẻ, tri thức trẻ và Phật giáo, Phật tử tại gia…
Tại buổi tọa đàm, chư Tôn đức, các thành viên, trong đó đến từ các tỉnh xa như Phú Thọ, Thanh Hóa, Hưng Yên, Hải Dương… cũng đưa ra nhiều ý kiến xác đáng xung quanh vấn đề Phật giáo và tuổi trẻ. Mặc dù chỉ là một buổi tọa đàm, nhưng các vấn đề đặt ra lại rất cấp bách, thiết thực, quan trọng đối với dòng chảy của Phật giáo Việt Nam, liên quan đến một thế hệ bị bỏ quên, bỏ qua bao nhiêu năm tại miền Bắc cần được khơi dậy.
Buổi tọa đàm cũng có nhiều nét mới mẻ, ấn tượng. Đó là sự tham gia tọa đàm từ xa qua Paltalk của các thành viên tại TP.HCM, của Phật tử qua internet, văn nghệ tại chỗ và văn nghệ trực tuyến. Kể cả giao lưu ẩm thực.
Buổi tọa đàm đã kết thúc viên mãn, tạo ra khởi đầu không thể tốt đẹp hơn cho phong trào thanh niên Phật tử, là một kỷ niệm đẹp đối với các thành viên tham dự. Sau sự kiện này, phong trào thanh niên Phật tử bắt đầu hình thành tại một số chùa, một số tỉnh thành, trong đó phát triển thành công và bền bỉ nhất chính là CLB TNPT TP. Hồ Chí Minh.
Tại Hà Nội, CLB TNPT Hà Nội sau ngày tọa đàm vẫn sinh hoạt, song không tạo được đột phá và dấu ấn. Sau một thời gian, CLB TTNPT Quán Sứ được thành lập, với sự đỡ đầu của TT. Thích Thanh Điện và cư sĩ Xuân Loan, đã phát triển tốt, là một điển hình để nhân ra phong trào thanh thiếu niên Phật tử thủ đô với việc thành lập Liên đoàn và ra mắt một loạt câu lạc bộ, đoàn thanh thiếu niên tại Hà Nội, phát triển đỉnh cao vào năm 2010. Thật đáng tiếc, do một số hiểu lầm, bất đồng từ phía những người có trách nhiệm, phong trào thanh thiếu niên Phật tử thủ đô đã đi xuống nghiêm trọng trong năm 2011, vẫn chưa có bất cứ dấu hiệu nào phát triển trở lại.
Kỷ niệm 5 năm phong trào thanh niên Phật tử, cũng là một sự nhắc nhở nghiêm khắc đối với các bạn Phật tử trẻ, cũng như đối với những người có trách nhiệm trong GHPGVN. Làm sao để phong trào tu học Phật pháp trong giới trẻ phát triển bền vững? Làm sao để Phật tử trẻ có nhiều cống hiến, đóng góp cho hoạt động của GHPGVN nói riêng và Phật giáo Việt Nam nói chung? Giáo hội có trách nhiệm gì với giới trẻ? Những câu hỏi đặt ra cách đây 5 năm vẫn còn nguyên tính thời sự.
