Trong những ngày vui chung này, chúng ta nên tránh bớt việc sát sanh vì mọi sinh vật đều tham sống, sợ chết, không muốn bị giết hại đau đớn, khổ sở. Bản thân chúng ta cũng vậy, chỉ cần người khác nói nặng lời hoặc trách móc là chúng ta đã đau khổ rồi, huống chi bị đánh đập và giết chết. Vì thế, nếu chúng ta gây ra những nghiệp đau khổ cho nhiều sinh vật khác thì chắc chắn sẽ nhận lấy hậu quả xấu cho bản thân và gia quyến ở mai sau.
Bản thân những người con Phật, hơn ai hết, chúng ta phải có tâm từ bi, cảm thông với những người đau khổ, với những sinh vật đang bị giết hại để phục vụ cho nhu cầu ăn uống của con người đồng thời có hành động thiết thực để ngăn chặn, chuyển hóa những hành vi xấu ác.
Để giảm bớt sự giết hại sinh vật, để mở lòng từ bi, đạo Phật vận động mọi người ăn chay. Thật ra, ăn chay còn được gọi là trì trai, là trai giới tức gìn giữ cho thân tâm nghiêm tịnh.
Người thế gian thường quan niệm rằng nếu chỉ ăn những thực vật, rau quả, không ăn thịt các loài động vật thì gọi là ăn chay. Điều này tuy có phần đúng nhưng chưa đầy đủ ý nghĩa của ăn chay. Có những người ăn chay một tháng mấy ngày hoặc có khi ăn chay trường nhưng trong bụng lại tính kế bày mưu lường gạt, hại người, tham sân si còn đầy ắp, thân tâm vọng động, không gìn giữ giới hạnh thì chưa gọi là người ăn chay đúng nghĩa. Người nào chỉ biết ăn rau quả, thực vật mà cho mình là ăn chay, cho mình là người tu nhưng chưa biết gìn giữ thân tâm thanh tịnh thì chưa thể gọi là trì trai.
Có người nghĩ đơn giản, ăn chay tức là tu. Không hẳn vậy! Ta ăn chay nhưng ta thiếu lòng từ bi, gặp người và vật khổ đau không màng, thấy kẻ hoạn nạn không giúp, những điều ác chưa từ bỏ thì vẫn còn tạo thêm nghiệp ác. Ngược lại, có những người tuy không ăn chay lạt nhưng họ luôn có sẵn tấm lòng thương người, sẵn sàng giúp đỡ kẻ bần cùng, nghèo khổ, tránh xa các điều xấu ác thì người đó đã có lòng tu. Vì thế, tu tập ăn chay, trì trai với thân tâm luôn từ bi, độ lượng thì mới gọi là người tu đúng nghĩa, tức là phải chay tịnh cả thân và tâm, làm được như vậy thì thân tâm mới thanh tịnh, trí huệ mới phát sinh, chuyển hóa tất cả phiền não, chướng ngại.
Và một khi trí huệ phát sinh rồi thì thân tâm sẽ an lạc, cuộc sống sẽ có niềm vui vì chúng ta đã biết chuyển hóa những nỗi buồn của mình. Đạo Phật thường gọi đó là “Thiền duyệt vi thực”, một loại thức ăn thanh tịnh mà người nào hành đạo chân chính thì sẽ biết được hương vị giải thoát của nó. Hương vị của giải thoát sẽ làm cho cuộc sống của ta vui vẻ, an nhiên, thậm chí đến lúc bệnh hoạn, sắp lìa đời chúng ta cũng thong dong, tự tại không đau buồn.
Nhân dịp ngày xuân, trong khung cảnh vui chung của cuộc đời, chúng ta hãy dành vài phút tịnh tâm để chiêm nghiệm về vấn đề trai giới. Việc trì trai rất cần thiết, cần phải ứng dụng trong đời sống hàng ngày. Ăn chay nhằm nuôi dưỡng tâm từ, tránh được nhiều bệnh tật, bảo vệ môi trường sống, tránh nghiệp quả xấu ác do sát sanh hại vật.
Tuy vậy, ăn chay là hình thức, biểu hiện bên ngoài, chúng ta cần phải có nội dung chay tịnh bên trong; không nản lòng, không ngại khó, không bị hương vị của dục lạc níu kéo. Những ai trai giới cả thân và tâm, với lòng kiên trì trên con đường đạo pháp, có đi ắt có đến và chắc chắn sự nghiệp giải thoát sẽ thành công; mọi người chỉ khác nhau là đến nhanh hay chậm mà thôi. Kinh Pháp Cú, Phật dạy: “Thắng vạn quân không bằng chiến thắng mình. Thắng mình mới là chiến công oanh liệt nhất”.
