Theo sử cũ vào năm 1306, vua Chàm là Chế Mân (Jaya Simhavarman III) sai sứ dâng chiếu tới vua của Đại Việt bấy giờ là Trần Anh Tông để cầu hôn với công chúa Huyền Trân, em của vua, con gái của Phật hoàng Trần Nhân Tông. Vua Trần bằng lòng gả cho Chế Mân và nhận hai châu Ô và Rí (châu Lý) – tổng cộng khoảng ngàn dặm vuông mà Chế Mân dâng làm vật sính lễ. Đất này sau chính là các tỉnh Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế, Đà Nẵng và một phần Quảng Nam.
Một năm sau, vua Chế Mân băng hà, công chúa Huyền Trân trở về quê cũ, sau đó vì không thiết tới chuyện tái giá nên bà đã rũ bỏ bụi trần lên chùa đi tu lấy tên là Hương Tràng. Năm 50 tuổi, ni sư viên tịch. Tương truyền rằng, công chúa thường hiển linh phò trợ cứu dân, nên dân chúng lập đền thờ, các triều đại về sau đều có sắc phong bà làm thần.
Mùa xuân Bính Tuất 2006, nhân kỷ niệm 700 năm Thuận Hóa – Phú Xuân – Thừa Thiên Huế, khu đền thờ công chúa Huyền Trân đã được dựng lên tại núi Ngũ Phong, phường An Tây nhằm tưởng nhớ công lao của công chúa năm xưa dấn thân ngàn dặm đi mở nước. Đến nay được xem là công trình văn hóa tâm linh duy nhất trên cả nước về công chúa Huyền Trân.
6.000 đèn hoa đăng thắp sáng đền thờ Huyền Trân
Đêm hội hoa đăng tại thiền viện Hương Vân thuộc đền Huyền Trân có quy mô lớn nhất từ trước đến nay tập trung 3.000 tăng, ni, sư và thanh thiếu niên với 6.000 đèn hoa sen thắp nến làm chủ đạo. Trong 1 giờ đồng hồ hội diễn ra, nhiều tiết mục cô đọng đầy cảm xúc nhằm tri ân công chúa đã đem đến cho khán giả một buổi tiệc nghệ thuật thật sự.
Hàng ngàn thanh, thiếu niên mang đèn trên tay
Vũ khúc Chămpa – kỷ niệm những tháng ngày công chúa Huyền Trân làm vợ vua Chế Mân
Đêm hội hoa đăng Huyền Trân trang nghiêm, uy nghi tối mồng 9 tháng Giêng đã ghi tên mình vào chuỗi lễ hội đặc sắc dịp Tết ở Huế
