Cuộc sống luôn đòi hỏi chúng ta phải yêu thương. Cho dù đó là chồng, vợ, bạn trai, bạn gái, con cái, họ hàng hay bạn bè, chúng ta được kỳ vọng là sẽ tự phát và dễ dàng cung cấp cho họ tình yêu thương và sự hỗ trợ cần thiết mà họ cần.
Chúng ta về nhà sau giờ làm việc trong tình trạng mệt mỏi và bực bội. Con cái chúng ta chạy đến với chúng ta với tác phẩm nghệ thuật mới nhất hoặc những câu chuyện ở trường. Chúng ta cố gắng hết sức để dành toàn bộ sự chú ý cho chúng nhưng thường thất bại. Vợ và chồng chúng ta muốn thảo luận về các hóa đơn quá hạn, kế hoạch ăn tối hoặc các sự kiện gần đây tại nơi làm việc của họ. Chúng ta cố gắng hết sức để lắng nghe họ nhưng thường bị phân tâm bởi chương trình truyền hình yêu thích hoặc một trang web thú vị trên internet. Bạn trai và bạn gái của chúng ta gọi điện cho chúng ta mọi lúc để xin lời khuyên về các vấn đề của họ. Chúng ta thêm một vài tiếng “ừm” và “ừm” để cho thấy rằng chúng ta đang lắng nghe nhưng khi họ hỏi chúng ta một câu hỏi, chúng ta lại rơi vào khoảnh khắc hoảng loạn ngắn ngủi vì không thể nhớ họ đang nói về điều gì!
Chúng ta thường cảm thấy tội lỗi về sự thất bại mà chúng ta nhận thấy. Chúng ta cảm thấy tội lỗi vì đã không cung cấp tình yêu thương và sự chăm sóc mà những người thân yêu của chúng ta yêu cầu. Đôi khi chúng ta cũng có thể phẫn nộ vì những đòi hỏi này đối với thời gian của mình và sau đó cảm thấy tội lỗi hơn nữa về sự phẫn nộ của mình. Chúng ta cảm thấy rằng mình nên nỗ lực hơn nữa để chăm sóc những người thân yêu của mình và cố gắng buộc bản thân phải cảm thấy khác đi. Chúng ta đẩy sự mệt mỏi và căng thẳng xuống sâu hơn và cố gắng ép buộc bản thân hành động theo cách yêu thương hơn. Điều này đôi khi có thể hiệu quả nhưng thường gây ra sự thất vọng và lo lắng lớn hơn. Nó thường làm tăng áp lực tâm lý lên chúng ta và thậm chí có thể ức chế khả năng yêu thương tự nhiên của chúng ta. Theo cách này, nhu cầu trở thành nguồn yêu thương và hỗ trợ tức thời cho tất cả những người xung quanh đã khiến chúng ta bỏ bê các quá trình phát triển lòng từ bi thực sự.
Buddhaghosa, một nhà sư thế kỷ thứ 5, đã viết về chủ đề này trong cuốn sách hướng dẫn thiền của mình, Visuddhimagga. Buddhaghosa nói rằng thay vì ép buộc bản thân yêu thương người khác, trước tiên chúng ta nên hướng sự chú ý của mình vào chính mình. Buddhaghosa lưu ý rằng điều này có vẻ giống như một nghịch lý vì Đức Phật thường nói về việc mở rộng lòng từ bi (metta) cho tất cả những người xung quanh chúng ta và vượt qua những thói quen ích kỷ. Chẳng phải tập trung vào bản thân mình sẽ trái ngược với điều này sao? Làm sao chúng ta có thể biện minh cho việc sử dụng thời gian để yêu thương bản thân khi gia đình và bạn bè cần chúng ta rất nhiều? Để trả lời cho vấn đề được nhận thức này, Buddhaghosa đã trích dẫn câu thơ này của Đức Phật:
“Đã lang thang khắp mọi phương hướng với tâm trí của tôi,
Tôi chưa tìm thấy nơi nào thân thương hơn chính mình,
Bản thân cũng thân thương với mọi người,
Người yêu bản thân mình không bao giờ có thể làm hại người khác.” (S.i,75)
Đức Phật chỉ rõ rằng nền tảng để yêu thương người khác là yêu chính mình. Nhưng yêu bản thân mình có nghĩa là chúng ta yêu người khác nhiều hơn như thế nào? Câu trả lời đã rõ ràng ngay từ dòng thứ ba. Khi chúng ta nhận ra rằng mình muốn được hạnh phúc và không muốn đau khổ, rằng chúng ta muốn chăm sóc và bảo vệ bản thân, chúng ta có thể hiểu rằng đây là trường hợp của tất cả chúng sinh.
Tuy nhiên, nếu chúng ta không phát triển sự hiểu biết này trong chính mình, chúng ta sẽ không thể mở rộng tình yêu thương đến người khác. Đức Phật không để lại nghi ngờ nào trong dòng cuối cùng của mình: Nếu chúng ta yêu bản thân mình, chúng ta không thể gây hại cho những người xung quanh. Khi chúng ta không thể chăm sóc bạn bè và gia đình, thì việc tự trách mình và cảm thấy tội lỗi vì không ở bên họ là vô ích. Thay vào đó, chúng ta nên tập trung vào việc bổ sung năng lượng, chăm sóc bản thân, yêu thương bản thân, để chúng ta có thể ở bên những người thân yêu của mình theo cách sâu sắc và sâu sắc hơn, thực sự liên hệ với họ như những con người mong muốn hạnh phúc và muốn chấm dứt đau khổ. Đây là nền tảng của chúng ta.
Alastair Gornall
