Một thời, Thế Tôn ở Sàvatthi, dạy các Tỷ kheo: Khổ lụy, này các Tỷ kheo, là lợi đắc, danh vọng và cung kính… Các ông có nghe chăng lúc trời gần sáng, có con dã can tru lớn tiếng?
Thưa có, bạch Thế Tôn.
Này các Tỷ kheo, đó là tiếng con dã can già, mắc bệnh ghẻ lở, không thoải mái khi ở chỗ hoang vắng, khi ở dưới gốc cây, lúc nó đi đứng ngồi nằm, tại các chỗ ấy nó cảm thấy tai họa, bất hạnh.
Cũng vậy, này các Tỷ kheo, ở đây, Tỷ kheo nào bị lợi đắc, cung kính và danh vọng chi phối, tâm bị xâm chiếm thì vị ấy không thoải mái khi ở chỗ hoang vắng, khi ở dưới gốc cây, lúc đi đứng ngồi nằm, tại các chỗ ấy vị ấy cảm thấy tai họa, bất hạnh.
Như vậy, này các Tỷ kheo, khổ lụy là lợi đắc, danh vọng và cung kính…
(ĐTKVN, Tương Ưng Bộ II, chương 6, phẩm 1, phần Con dã can, VNCPHVN ấn hành, 1993, tr.397)
LỜI BÀN:
Một phần của sự thành công trong cuộc sống chính là thành tựu tiền tài, danh vọng và được mọi người kính trọng. Đây cũng chính là mục tiêu phấn đấu của mọi người, luôn mong mỏi và vươn tới một tương lai tươi đẹp hơn. Để đạt được điều đó, con người phải nỗ lực, phấn đấu thật nhiều nếu muốn đi lên bằng con đường lương thiện, chân chính.
Riêng đối với những người phát nguyện ly tục, tìm cầu giải thoát thì sự thành tựu về lợi dưỡng, cung kính và danh vọng nếu có cũng chỉ là phương tiện để hành đạo, chẳng có gì để lưu tâm, vướng bận vì cứu cánh của họ là giải thoát sinh tử.
Tuy vậy, không phải người tu nào cũng đầy đủ chính kiến để vượt qua những trói buộc, hệ lụy tầm thường này, thậm chí một vài người còn chạy theo, bị trói buộc nặng nề để rồi rơi vào khổ lụy, luôn sống trong tai họa và bất hạnh.
Hình ảnh con dã can già bị ghẻ lở hành hạ, tru tréo thống khổ trong đêm tối vì đau nhức, không lúc nào được an ổn để liên tưởng đến sự khổ lụy của con người khi bị trói buộc vào danh lợi thật ấn tượng.
Cố nhiên danh lợi sẽ đến với người tu hoặc nhiều, hoặc ít vì lẽ đó là phúc báo. Cái được này là kết quả hiển nhiên, không mong cầu vì phúc báo tròn đầy, càng xả bao nhiêu thì lại được bấy nhiêu.
Nhưng nếu khởi tâm tìm cầu, khao khát thì chẳng những không được gì mà còn bị mất trắng. Mà dẫu có được chăng thì vẫn là mất vì tâm chạy theo danh lợi đã thiêu đốt, hành hạ làm chúng ta luôn bất an. Bởi chính những bất hạnh này là vật cản, chướng ngại trên lộ trình hướng đến ly tham, thành tựu giải thoát.
Tu tập để xả ly mọi sự ràng buộc mà đỉnh cao là thành tựu Niết bàn. Tùy duyên, không chấp thủ, thảnh thơi và tự tại luôn là mục tiêu hướng đến của mọi người con Phật.
