Được sự đồng ý của Hoà thượng, chúng tôi xin trân trọng giới thiệu một số nội dung của cuộc trao đổi đó.
1. BTV PTVN. Trước thềm Đại hội lần thứ VI của Phật giáo Hà Tây, các Cụ có thể cho chúng con được biết, so với các kỳ ĐH trước thì ĐH lần này có gì mới hơn, phát triển hơn?
HT. Phổ Tuệ: Mỗi kỳ Đại hội cách nhau 5 năm. Trong thời gian ấy đã có biết bao nhiêu biến cố, cho nên không thể không thấy có sự thay đổi, huống hồ vạn pháp là vô thường.
Còn có mới không, có nhân tố phát triển không thì cần phải so sánh. Đây là chỗ khó, không khéo chúng ta sẽ bị sai lầm.
Nói đến so sánh là phải xét đến phẩm và lượng, đến hình thức biểu hiện và mạch ngầm âm ỉ. Với Phật giáo nói chung thì không thể không căn cứ trên nền tảng Giáo pháp; với Phật giáo ở nước ta, hẹp hơn là tỉnh Hà Tây thì còn phải căn cứ trên bối cảnh lịch sử cụ thể. Đó chính là khế lý khế cơ.
Với Hà Tây, Đại hội này so với Đại hội trước, thấy có dấu hiệu của sự phát triển và trưởng thành. Mọi Phật sự đã có chiều sâu hơn, chín chắn hơn, nền nếp hơn, bài bản hơn, quy mô hơn. Và cơ bản là đã thấy sự trưởng thành của các thế hệ hậu lai. Nhìn vào đội ngũ Tăng Ni hiện nay, chúng tôi đã thấy tạm an tâm.
Tuy nhiên điều lo ngại là, Đại hội Phật giáo nếu không khéo thì có thể bị biến tướng thành một đại hội thuần tuý thế tục, mà ở đó cái danh, cái lợi trở thành ma chướng. Nhà sư mà trở thành cán bộ thuần túy thì không phải là phúc cho đạo.
Từ trái qua: Đại lão Hòa thượng Thích Phổ Tuệ, Đại lão Hòa thượng Thích Quảng Lợi, Đại lão Hòa thượng Thích Thanh Bích. Ảnh: Huệ Minh
2. BTV PTVN. Đến nay, thưa các Cụ, công tác chuẩn bị mọi mặt cho ĐH gặp thuận lợi và khó khăn gì?
HT. Phổ Tuệ: Chúng tôi tuy lạm giữ chức nọ chức kia, nhưng tuổi đã cao, ít tuổi như Hòa thượng Quảng Lợi đây cũng đã ngoài 80, bằng tuổi Phật Thích Ca khi nhập diệt rồi, cho nên việc chuẩn bị mọi mặt của Đại hội về cơ bản là do các Thầy tráng niên gánh vác.
Nhiệm vụ của chúng tôi chỉ là trì nhiếp thân tâm, thanh tịnh tam nghiệp để cho các thế hệ hậu bối trông vào, khả dĩ có thể giúp họ tăng trưởng đạo tâm, gắng sức tu tập mà thôi.
Già lão như thế này nếu còn phải trần lực mà làm gì đó thì đâu phải là phúc cho con cháu? Chúng tôi gắng vô vi thôi. Từ chốn quê thôn dã lên phố phường này, chúng tôi chỉ nghỉ ngơi, uống trà. Ai thỉnh bất cứ điều gì thì đều hoan hỉ cả.
Đấy, các vị thấy đấy, chúng tôi có làm gì đâu.
(Cụ Thanh Bích và Quảng Lợi đều cười và niệm A Di Đà Phật)
Tuy nhiên nghe các Thầy báo cáo thì tới nay, mọi việc chuẩn bị cho Đại hội đã hoàn tất cả. Thuận lợi hay khó khăn thì cũng là điều bình thường. Bảo thuận thì là thuận, bảo nghịch thì là nghịch. Thuận đấy mà là nghịch đấy, nghịch đấy mà là thuận đấy. Đều do tâm sinh hay tâm diệt mà ra thôi. Hơn nữa, tuy là Đại hội nhưng có biết bao nhiêu người gánh vác, riêng Tăng Ni trong tỉnh này đã hơn một ngàn người, còn Phật tử tại gia thì biết bao nhiêu mà kể, nếu biết bảo nhau và huy động mọi người cùng làm thì nhẹ nhàng thôi. Người nào ôm việc nhằm tranh công thì phải chịu vất vả. Công quả thế gian, đối với người tu hành mỏng manh lắm, phải không các Cụ?
(Cụ Thanh Bích và Quảng Lợi đều cười và niệm A Di Đà Phật)
Tuy nhiên, chúng tôi cũng tán thán công quả của Tăng Ni Phật tử đã gắng sức trong các Phật sự chuẩn bị Đại hội. Năm năm một lần cũng là dịp để cho họ thể hiện và vui vẻ. Biết đâu Đại hội chẳng là một cơ hội để mọi người tăng trưởng Đạo tâm và phấn khởi tu tập?
3. BTV PTVN. Trong 5 năm qua, Phật giáo Hà Tây đã đạt được những thành tựu gì trong việc đào tạo tăng tài, tiếp dẫn hậu lai? Các Cụ có điều gì nhắn nhủ?
HT. Phổ Tuệ: Các con số thì các vị có thể xem ở các báo cáo của Đại hội. Tôi ngẫm thấy, “Tre già thì măng mọc”, nói như vậy cũng chỉ là vu khoát, cần nói thêm rằng: tre già phải được dùng vào việc có ích và măng mọc cũng cần có hàng có lối, cần được chăm sóc và bảo vệ thì mới thẳng mới đẹp mới có ích cho Đạo cho đời.
Theo tôi, nên đa dạng hơn nữa các hình thức giáo dục, đào tạo Tăng ni, nhất là mô hình các Tổ đình truyền thống. Nói như thế không có nghĩa là phủ nhận vai trò nhất thống của Quốc gia và Giáo hội. Thống nhất nên trên cơ sở sự đa dạng. Với Phật giáo thì hòa hợp Tăng là quan trọng nhất. Các ràng buộc hành chính, mệnh lệnh ngoài giáo pháp chỉ là nhất thời mà thôi. Đặc biệt nên kiên trì giữ gìn nền nếp các trường An cư kết hạ. Đó là nơi không chỉ học tập mà quan trọng là tu tập và thực hành nếp sống cộng đồng, dân chủ, có kỷ cương, “lục hoà” của Tăng, Ni chúng.
Hà Tây năm nay có 6 trường hạ, tôi đi gần khắp, thấy rất phấn khởi và tin tưởng vào sự gắng công tu tập của Tăng Ni. Khi công phu tu tập chưa thâm hậu thì trợ lực, trợ duyên của Tăng chúng là có tính quyết định. Các bậc hậu học cần suy nghĩ cho kỹ.
Đại lão Hòa thượng Thích Phổ Tuệ, Phó Pháp chủ, Chánh thư ký Hội đồng Chứng minh, Trưởng ban Trị sự THPG Hà Tây
4. BTV PTVN. Trong thời gian gần đây, ở nước ta có nhiều dư luận xoay quanh các sự kiện Phật giáo với việc khiếu kiện của dân chúng. Các Cụ có suy nghĩ gì về vấn đề đó?
HT. Phổ Tuệ: Chúng tôi là những người tu hành già lão, lại ở nơi thôn dã, thông tin không đầy đủ, không chính xác. Nếu có chưa chắc đã nhận thức được. Chúng tôi nghe vậy thì biết vậy thôi.
Sẽ là hồ đồ như “người mù khua gậy” khi nói nọ nói kia.
Giáo lý nhà Phật nhấn mạnh về nhân quả và nghiệp báo.
Trong tu hành, không ai tu hộ được ai cả. Ai tu thì người ấy chứng. Mỗi người mỗi hạnh, nhất là hạnh Bồ tát, biết sao mà lạm bàn. Trong Kinh điển Phật có răn các vị Bồ tát về lục độ Ba la mật. Đó là điều thâm hậu khó nghĩ khó bàn, có tu mới thấy. Có pháp thế gian và pháp xuất thế gian. Bàn về quan hệ của chúng không phải là việc của bậc sơ học.
Tôi vẫn thường răn các Thầy rằng, người tu cần “Thận Tam Nghiệp” tức là thận trọng trong lời nói, việc làm và ý nghĩ. Sở dĩ phải nhấn mạnh về điều đó là bởi, người theo đạo Phật, nhất là người xuất gia cần phải thâm tín nghiệp báo. Không tin vào nhân quả và nghiệp báo thì dứt khoát không phải là đệ tử Phật.
5. BTV PTVN. Trước thềm Đại hội VI của Phật giáo Hà Tây, tiến tới Đại hội VI của GHPGVN, Cụ có điều gì gửi tới Tăng Ni Phật tử Việt Nam?
HT. Phổ Tuệ: Tôi luôn tâm nguyện rằng, kính mong các bậc tu hành luôn gắng tâm, dụng sức giữ gìn lấy cơ nghiệp của chư Tổ, giữ gìn lấy hạnh nguyện của chư Bồ tát, giữ gìn lấy Chính Pháp của chư Phật. Khi đã phát tâm Bồ đề theo Phật thì đừng để cho ngoại cảnh phá hoại đời sống tâm linh của mình. Chính tín cần giữ gìn và tăng trưởng kiên cố, đừng để các trào lưu nghịch cảnh lôi cuốn. Sống thế nào, tu hành thế nào, rồi từ trần như thế nào cho khỏi hổ danh là người con của Như Lai.
(Cụ Thanh Bích và Quảng Lợi đều niệm A Di Đà Phật)
BTV PTVN. Xin trân trọng cảm ơn các Cụ. Kính chúc các Cụ thân tâm thường an lạc; kính chúc cho Đại hội các cấp thành công tốt đẹp.
– HT. Phổ Tuệ, Thanh Bích và Quảng Lợi: Nam mô A Di Đà Phật!
PTVN xin gởi đến quý độc giả chùm ảnh ghi được tại Chùa Mỗ Lao – Linh Quang tự – Trụ sở của BTS THPG tỉnh Hà Tây trước thềm Đại hội 2007
Xem thêm:
– Ngẫm về thân giáo ở Đại lão Tỷ khiêu Phổ Tuệ
– Phỏng vấn Đại lão Hoà thượng Thích Phổ Tuệ nhân dịp đón xuân Đinh Hợi
