Chùa Tĩnh Lâu- một danh lam cổ tích bên Hồ Tây

Tương truyền chùa có nguồn gốc ban đầu là một am thờ các vương tôn quí tộc thời Lý, sau trở thành nơi thờ Phật do các sãi trông nom hương khói, gọi nôm là chùa  Sãi, sau dần dân làng gọi chệch ra là chùa Sải.

Chùa có tên là “Thanh Lâu Tự”. Đến nắm Thiệu Trị thứ 6 (1846) bia hậu của chùa vẫn ghi tên đó. Từ niên hiệu Tự Đức thứ 14 (1862) trong bia tu bổ chùa đã thấy đổi tên là “Tĩnh Lâu Tự”. Từ đó đến nay tên chùa vẫn gọi là chùa Tĩnh Lâu.

Chùa nằm trên một khuôn viên rộng có nhiều cây xanh cổ thụ bao bọc, phong cảnh đẹp. Ở phía Tây chùa có núi Tản Viên châu về, phía bắc có núi Tam Đảo hướng tới.

Trước chùa là Hồ Tây quanh năm nước xanh ngắt, điệp một màu với da trời, in bóng thành phụng ngất cao, khiến tưởng như như vầng nhật nguyệt còn thấp. Chính vì lẽ đó mà người xưa đã coi đây như một thắng cảnh bậc nhất của đô thành.

Chùa nằm nên Hồ Tây

Có núi non sông nước bao quanh, chùa còn có cây bồ đề biểu trưng cho sự giác ngộ Phật pháp. Bên trong tam quan có khoảng không thoáng mát yên tĩnh lạ thường, đúng như lời giới thiệu trong câu đối trước tam quan chùa:

Hộ Thượng Tịnh Lâu thuý trúc, hoàng hoa giai phật tử
Môn tiền, sạn phát, trường tùng, tế thảo thị chân thư”.

Nghĩa là :

Chùa Tĩnh Lâu ở trên có hồ trúc đẹp, hoa vàng đều là cõi của Phật
Nơi thờ tự trước cửa có tùng già, cỏ xanh, ấy chính chốn chân tu.

Cây bồ đề lâu năm

Dấu tích tam quan cũ còn sót lại trên cây

Vốn là ngôi chùa có phong cảnh đẹp lại được truyền là rất linh thiêng, nên năm Mậu Ngọ (1618) khi Hà Đông có hạn lớn, các quan nội phủ đã theo lệnh chúa Trịnh Tùng về chùa làm lễ cầu đảo được linh ứng nên năm Canh Thân (1620), Bình an vương Trịnh Tùng đã xuống chiếu ban vàng bạc và thu hồi 10 công mẫu đất hương hoả của chùa làng đã bị một số người có thế lực chiếm dụng trả lại cho hai chùa: Chúc Thánh, Thanh Lâu. Sự kiện này còn hiện hữu trong bia đá ở chùa.

Các  cột đá có khắc hình tứ linh, tứ quí

Chùa có kiến trúc cổ, đơn giản thoáng mát gồm 5 gian nhà tiền đường, 3 gian hậu cung, có bậc tam cấp chạy dài suốt, hai bên là cột đồng trụ có câu đối, có nghê chầu nghiêm trang và cổ kính. Gắn liền với 5 gian tiền đường là toàn thượng điện – là nơi thờ Phật và các Bồ Tát.

Cây Bồ đề lâu năm

Chùa lợp ngói mũi hài theo lối kiến trúc bề thế cổ kính. Trong chùa có 43 pho tượng Phật được tạo tác rất công phu theo kiến trúc tượng Phật thế kỷ XVI. Chùa có 15 bia ghi việc sửa chữa trùng tu, cũng tiến ruộng ao… tô tượng,  đúc chuông từ niên đại Cảnh Thịnh 1 đến niên đại Bảo Đại thứ 17 (1799-1942), và nhiều hoành phi câu đối.

Dấu tích Tam quan cũ còn sót lại

Đặc biệt tại chùa còn bảo tồn được một quả chuông cỡ lớn 1,10mx0,85m có niên đại Cảnh Thịnh thứ 7 (1799) và toà Cửu Long quý hiếm- có không nhiều trong các chùa ở Hà Nội.

Quả chuông có niên đại Cảnh Thịnh thứ 7

Chùa Tĩnh lâu đã trải qua lịch sử gần 600 năm. Tuy có được sửa chữa nhiều lần nhưng nay đã xuống cấp nghiêm trọng. Từ năm 2003, được sự quan tâm giúp đỡ của các cấp chính quyền và các cơ quan chức năng, sư thầy trụ trì Thích Đàm Chung đã cùng dân làng Hồ Khẩu, các phật tử xa gần phát tâm công đức hoàn thành bước một: Xây dựng và tôn tạo nhà Mẫu, nhà tổ bằng gỗ tứ thiết có giá trị bền vững hàng trăm năm.

Năm 2005, chùa được Nhà nước hỗ trợ đền bù đất giải phóng mặt bằng kè Hồ Tây và cho phép nhà chùa thi công trùng tu lại ngôi chính điện, hoàn thành khuôn viên cảnh quan theo hướng bảo tồn nguyên vẹn di tích. Toà chính điện được phục chế, tôn tạo bằng hơm 100 m³ gỗ lim, chạm khắc công phu và 36 cột đá có khắc hình tứ linh, tứ quí gợi cảm, vừa tạo nên vẻ đẹp chốn thiền môn. Đây là một công trình thế kỷ để hướng tới 1000 năm Thăng Long- Hà Nội.

Toà chính điện được phục chế, tôn tạo bằng hơm 100 m3 gỗ lim, chạm khắc công phu

Toà chính điện được phục chế, tôn tạo bằng hơm 100 m³ gỗ lim, chạm khắc công phu

Sư thầy trụ trì Thích Đàm Chung – người đã đóng góp nhiều công sức vào việc gìn giữ, tôn tạo Chùa Tĩnh Lâu

Chùa đã được công nhận xếp hạng di tích lịch sử ngày 28/6/1995, có kết luận như sau : “Đó là một ngôi chùa cổ có lịch sử xây dựng khá lâu đời. Trải qua những bươc thăng trầm những huỷ hoại do mưa nắng và sự xâm nhập của các yếu tố văn hoá bên ngoài, chùa vẫn trường tồn và đứng vững trong một cảnh quan đẹp, cấu trúc cơ bản vẫn được bảo tồn nguyên trạng với những đặc trưng văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc và thuần khiết của Phật giáo làng xã Việt Nam với giá trị đích thực của nó về lịch sử, đặc biệt về kiến trúc lịch sử danh thắng”./.

Sư thầy trụ trì Thích Đàm Chung – người đã đóng góp nhiều công sức vào việc gìn giữ, tôn tạo Chùa Tĩnh Lâu