Phật tử và du khách có dịp đến thủ đô Hà Nội xin đừng quên đến thăm lại di tích của vùng đất được mệnh danh là “Bồ đề kinh đô trong cuộc kháng chiến chống quân Minh”; và theo văn bia “Trùng cấu Thiên Sơn tự” có đoạn: “….Bồ Đề luôn luôn là nơi khách buôn tụ tập, xe ngựa dập dìu, quan khách thường lai vãng qua đây, phía Tây trông ra sông Nhị Hà, thuyền bè nhộn nhịp… đế kinh lai kiến hội ở chỗ này…”; trong quần thể kiến trúc của địa danh Bồ đề xưa gồm có chùa Bồ Đề cùng với hai cây bồ đề đại thọ cao 10 -12m…
Đi từ trung tâm thủ đô sang cầu Long Biên quẹo phải vào khoảng 500m nhìn thấy biển báo dốc đền Ghềnh là gần đến chùa Bồ Đề, địa chỉ phố Phú Viên, Phố Đề, Long Biên – ĐT. 04.8273529 – 098.2381956.
Chùa Bồ Đề tên chữ là Thiên Sơn tự nằm bên bờ tả ngạn sông Hồng. Chùa xưa được kiến tạo vào cuối đời nhà Trần (khoảng 1427) trên gò đất cao nên gọi là Núi Trời, nhờ vậy có tên chữ Thiên Sơn. Sau này do bị chiến tranh tàn phá, mãi cho đến năm 1614 mới được trùng tu tôn tạo lại trên nền chùa cũ và chùa có công đức khắc in được hai quyển Pháp Hoa kinh để lưu hành. Đến giữa thế kỷ thứ XVIII, di tích dinh Bồ Đề, chùa và vùng phụ cận lại tiếp tục bị chiến tranh hủy hoại.
Vào năm Giáp Tuất đời Tự Đức thứ 27 (1874), Đại sư Thích Nguyên Biểu tự hiệu Nhất Thiết đại sư (1835 – 1906) đến trụ trì và ngài đã trùng tu tôn tạo trên nền chùa cũ gồm: thượng điện rộng năm gian cao to, tượng Phật thỉnh mới, chùa Hộ, nhà Thiên hương, nhà Pháp bảo và cửa tam quan.
Ngoài ra, Đại sư còn khắc án văn Hoa Nghiêm kinh và Pháp Hoa kinh. Công đức Đại sư rất to lớn trong việc xiển dương đạo pháp. Các thế hệ truyền đăng ở chùa tính từ đời Đại sư gồm: – Đệ nhất: Tổ sư Thích Nguyên Biểu (Bồ Đề); – Đệ nhị: HT. Thích Thanh Trủy, HT.Thích Quảng Ích, HT.Thích Quảng Gia; – Đệ tam: HT.Thích Thiên Bản (Cao Đà); – Đệ tứ: HT.Thích Tâm Tịch đệ nhị Pháp chủ GHPGVN)…
Đầu thế kỷ thứ XX, chùa Bồ Đề trở thành trung tâm đào tạo Tăng Ni thuộc Hội phật giáo VN do HT. Thích Trí Hải điều hành. Năm 1946, giặc Pháp gây chiến, trường dời đi nơi khác. Chùa Bồ Đề chỉ còn lại NS.Thích Đàm Thanh trụ giữ. Năm 1951, bị lũ lụt lớn làm sạt lở, chùa chỉ còn lại tòa thượng điện. Ngày 11 tháng 5 Tân Hợi (1971), mặc cho bom đạn Mỹ, HT.Thích Trí Hải cùng Tăng Ni, Phật tử đã tiến hành trùng tu lại chùa gồm: kê kích toàn bộ thượng điện và xây dựng lại phía sau, nâng cao nền chùa. Đặc biệt, trước khi khởi công Hòa thượng đã làm bài văn phát nguyện rất ấn tượng, nay còn lưu giữ ở chùa…
Năm 1972, NS.Thích Đàm Lan đảm nhận trụ trì cho đến ngày nay; nhưng mãi đến năm 1986, Ni sư trụ trì mới được phép tiến hành đại trùng tu từ nhà Tổ, hậu liêu, nhà khách, nhà Tăng, nhà bếp và nhà ở của hơn 50 cháu cô nhi đang được chùa nuôi dạy và cho đi học. Năm 1999, chùa tiếp xây lầu bát khác và tôn trí tượng Đức Bồ tát Quan Âm cao 3,2 mét, hướng về sông Hồng…
Ngoài các Phật sự của Thiên Sơn tự, NS.Thích Đàm Lan còn tham gia tích cực trong các hoạt động của Giáo hội và địa phương như: Ủy viên Thường trực kiêm Trưởng ban Từ thiện THPG Hà Nội, Ủy viên Ban Hoằng pháp T.Ư, Thành viên UBMTTQ TP.Hà Nội, Chánh đại diện PG và Đại biểu HĐND Q. Long Biên…
Hoa đào đang hé nụ e ấp chờ đón xuân, trong tiếng chuông chùa ban mai vang vọng, tiếng niệm Phật của các em thiếu nhi đi kinh hành cùng những tiếng ru ầu ơ của các tình nguyện viên chăm lo các cháu ấu nhi… Chùa Bồ Đề nơi ươm những mầm xanh đang bừng lên sức sống mới tỏa ngát hương.
