PTVN – Ngày 20/12/2022 (27/11/Nhâm Dần), đoàn công tác khảo sát kiến trúc Phật giáo tại các chùa tiêu biểu ở Hải Phòng.
Hoà thượng Thích Quảng Tùng, Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự, Trưởng ban Trị sự GHPGVN TP. Hải Phòng cùng Chư Tôn đức Tăng Ni thân mật đón tiếp Hòa thượng Thích Thọ Lạc – Trưởng Ban Văn hóa Trung ương cùng chư tôn đức, quý học giả thành viên trong đoàn.
Ban Văn hóa Trung ương đã đến làm việc tại các chùa: chùa Hàng, chùa tháp Tường Long, chùa Hang, chùa Long Hoa, chùa Long Hoa, chùa Mét, chùa Quang Long.
Thông tin thu thập tại thực địa của các ngôi chùa tiêu biểu ở Hải Phòng
Chùa Hàng
Chùa Hàng (có tên Phúc Lâm tự) thuộc đất Dư Hàng Kênh (huyện An Dương), nay là phường Hồ Nam, quận Lê Chân, TP. Hải Phòng. Chùa Dư Hàng khởi xây dựng thời Lê Sơ – Đại Cồ Việt (khoảng năm 980 – 1009).
Năm 1672, thời hậu Lê, Vua Lê Gia Tông, có đại thần Nguyễn Đình Sách (Chân Huyền) góp công mở rộng chùa.
Thời vua Thành Thái, sư Thông Hạnh đã trùng tu chùa, dựng lầu chuông. Chùa Dư Hàng là chốn tổ của một sơn môn riêng trong thiền phái Lâm Tế, ngày càng khang trang, là danh lam cổ tự bậc nhất của Hải Phòng, được xếp hạng di tích lịch sử văn hoá quốc gia năm 1986.
Chùa tháp Tường Long
Chùa tháp Tường Long trên đỉnh núi Tháp (Mẫu Sơn) ở phường Ngọc Xuyên (Đồ Sơn) được xếp vào hàng đại danh lam cùng các chùa Long Đọi (Duy Tiên, Hà Nạm), chùa Một Cột, tháp Báo Thiên (Hà Nội), tháp Chương Sơn (Ý Yên, Nam Định).
Hơn 1000 năm trôi qua, do khí hậu, thiên nhiên khắc nghiệt, gió biển mặn mòi bị hư hại nặng, tháp Tường Long thành phế tích hai lần.
Với mong muốn khôi phục lại tháp Tường Long, HT Thích Quảng Tùng đã vận động Tăng Ni, Phật tử góp công của phỏng dựng tháp Tường Long và chùa Tháp trên đỉnh núi Ngọc, công trình đang trong giai đoạn hoàn thiện. tháp Tường Long là niềm tự hào của người Hải Phòng.
Chùa Hang
Chùa Hang tên chữ là Cốc tự.
Tương truyền, đây là địa điểm đầu tiên tiếp nhận Phật giáo Tây Trúc vào Việt Nam. Chùa Hang có từ trước Công nguyên. Vào cuối đời Hùng Vương có nhà sư tên Bần (sư Phật Quang) người Thiên Trúc theo thuyền đi truyền đạo đã đến hang núi Vạn Tác tu hành. Có thuyết nói rằng Phật giáo Việt Nam được du nhập từ Ấn Độ có từ thời kỳ đó. Đệ tử đầu tiên là ngài Chử Đồng Tử.
Chùa Hang vốn là một hang núi, sát biển, cao khoảng 3,5 mét, rộng 7 mét, bậc thềm ngoài 23 m2, bậc thềm trong cao khoảng 0,5 mét lòng hình thang xuyên vào lòng núi, dài 25 mét, phía sâu lòng hang chỉ cao 1,2 mét, rộng 1,3 mét.
Đã có những lúc chùa Hang thành phế tích. Mùa xuân năm 1990, các tín đồ Phật tử chủ yếu ở Đồ Sơn đã góp công sức trùng tu, sửa chữa lại ngôi chùa có tuổi lâu năm nhất ở Việt Nam.
Chùa Long Hoa
Chùa Long Hoa do vua Lý Nhân Tông (1072 – 1128) đứng ra hưng công xây dựng trên núi An Lão. Thời Lý, đạo Phật là Quốc giáo, hệ thống chùa ở núi Voi và khu chùa tháp Tường Long ở Đồ Sơn trở thành một trong những trung tâm Phật giáo lớn của nước Đại Việt thời độc lập tự chủ. chùa ở núi Voi, Thời Trần, chùa được trùng tu.
Trải qua nhiều biến cố, chùa Long Hoa thành phế tích. Đến năm 2010, Thượng toạ Thích Thanh Giác, nay là HT Thích Thanh Giác – Phó TBTS, Trưởng Ban trùng tạo công trình này đảm nhận khởi công phục dựng Long Hoa tại khu di tích lịch sử danh thắng núi Voi (được xếp hạng Di tích cấp Quốc năm 1962).
Đây là một vùng đắc địa để tu tập và phát triển đạo giáo. Công trình đang dần hoàn thiện, làm rạng rỡ một vùng non nước hữu tình.
Chùa Mét
Chùa Mét (Thiên Hương tự) là ngôi cổ tự được xây dựng tại xã Cổ Am, huyện Vĩnh Bảo từ rất xa xưa.
Chùa Mét được nhà nước xếp hạng di tích LSVHQG năm 1998. Thiên Hương tự gắn với cuộc đời và sự nghiệp của vị tướng thời Trần (Trần Khắc Trang) cùng sự hình thành, phát triển của làng Cổ Am.
Chùa Mét còn có di tích về Trạng trình Nguyễn Bỉnh Khiêm, nơi gìn giữ nhiều di sản có giá trị sử liệu cao.
Ngôi chùa được xây dựng từ thời nhà Trần, khoảng 1407. Tương truyền, chùa do Trần Khắc Trang xây, đặt tên, sau này ông viên tịch, được suy tôn là tổ khai sơn. Tướng Trần Khắc Trang cùng gia đình về khu rừng Mét mai danh ẩn tích, ông đã cho xây dựng ngôi chùa trên nền đất gia đình khai hoang, nên ngôi chùa này có tên Nôm là chùa Mét. Khi mới được xây dựng, ngôi chùa nhỏ có tên là “Hương tản tự”, sau đổi tên thành “Thiên Hương Tự”.
Tòa Điện Phật còn nguyên vẹn và chắc chắn, ít được trang trí, chủ yếu là bào trơn đóng bén, đôi chỗ điểm vài đường lá hoa cách điệu. Đặc biệt có một số bộ câu đối hình lòng máng được chạm khắc ngay trên cột cái rất đẹp. Đây là nét độc đáo trong kiến trúc chùa Mét.
Chùa Quang Long
Chùa Quang Long (hay chùa Trấn Dương) thuộc xã Trấn Dương, huyện Vĩnh Bảo, là ngôi chùa có kiến trúc lạ, độc đáo.
Chùa có 5 nóc mái, có 2 giếng trời, người dân địa phương quen gọi là chùa Năm Nóc.
Kiến trúc vật chất hiện còn là quả chuông đồng treo tại chùa có niên đại thời Nguyễn, niên hiệu Cảnh Thịnh thứ 6 (năm 1789), tên quả chuông là Quang Long tự chung. Thân chuông khắc bài minh ghi rõ tên tuổi người Trấn Dương và các vùng lân cận góp công của tu dựng chùa.
Dù thời gian khắc nghiệt, ngôi chùa làng có phong cách độc đáo riêng vẫn tồn tại khá nguyên vẹn trong sự gìn giữ tín ngưỡng và tôn kính đạo Phật của người dân trong vùng. Cổng tam quan vào chùa mang nét đặc sắc riêng, mà nhiều ngôi cổ tự và chùa làng quê khác không có.
TỔ THÔNG TIN BAN VĂN HÓA TƯ thực hiện
