Trang chủ Tu học Thiền Tứ Niệm Xứ Bản đồ hành trình tâm linh (Chương IV, Phần 3)

Bản đồ hành trình tâm linh (Chương IV, Phần 3)

130

Khi bạn cảm nhận cái đau, đừng nghĩ về nó, thậm chí cũng đừng dùng đến từ đau nữa. mặc dù trong giai đoạn đầu thì bạn có thể niệm thầm “đau, đau”, nhưng tôi nhận thấy khi niệm đau nó lại càng trở nên đau hơn, bởi vì bạn đang diễn dịch nó ra là “đau”. Đau là một cái gì đó bạn không thích. Vì vậy, bạn phản ứng lại một cách tự động với từ “đau”. 

Nếu bạn không niệm đau mà chỉ quan sát cái đau, sống với cái đau bạn sẽ thấy nó rất thú vị, tâm bạn có thể an trụ tại đấy trong một thời gian dài. 
 
Tôi có mấy người bạn, họ rất sợ đau và không muốn hành thiền bởi vì họ nghĩ rằng hành thiền sẽ rất đau đớn. Dần dần họ cũng học thiền và sau một thời gian họ trải nghiệm cái đau và sống cùng với nó, họ phát hiện ra rằng nó rất thú vị. Cái đau đã cuốn hút tâm trí họ. 
 
Nếu bạn sẵn lòng sống với cái đau thì nó cũng không đến nỗi không thể chịu đựng nỗi đây; còn nếu bạn không sẵn lòng, nó sẽ càng không thể chịu đựng được. Đó là cách tâm bạn nhìn cái đau.
 
Mỗi khi cảm thấy đau đớn, hãy sống trọn vẹn với cái đau ấy, thực ra nó không giết bạn được đâu. Khi bạn thấy rằng, “Đây đã đến giới hạn chịu đựng cuối  và không thể tiếp tục ngồi như thế này được nữa, lúc đó hãy thay đổi tư thế một cách thật chậm rãi, dịch chuyển từng milimet một và nhìn cái đau đang giảm dần đi, nhìn toàn bộ tổng thể và nhìn cả cái tâm mình nữa. Khi đã bớt đau, tâm bạn trở nên thoải mái hơn một chút , “Ô bây giờ thì thoải mái rồi… cảm thấy đỡ hơn rồi”, rồi lại dịch chuyển thêm một chút nữa, thoải mái hơn nữa. Dịch chuyển thêm nữa và tìm được một tư thế ngồi không bị đau, bạn cảm thấy hạnh phúc, thoải mái và tiếp tục hành thiền; ngồi một tiếng hoặc thậm chí có lúc ngồi đến hai tiếng. Ở Miến Điện một số người ngồi được 5-6 tiếng, có người ngồi lâu hơn. Có thể bạn không tin, nhưng có người ngồi được 24 giờ, không ăn uống gì cả.
 
Nhiều khi tôi thấy có người không thể ngồi được đến một tiếng, nếu muốn họ vẫn có thể tự luyện tập được, nhưng họ cứ nghĩ rằng họ không thể ngồi lâu hơn được. Nếu bạn nghĩ rằng đó là giới hạn cuối cùng của mình, thì đến chỗ đó, thân bạn sẽ phản ứng rất nhiều. 
 
Khi bạn biết “tôi có thể làm được nhiều hơn thế này” tâm bạn sẽ không phản ứng, Dần dần bạn sẽ học được cách mở rộng giới hạn của mình. 
 
Khi đã có thể ngồi được đến ba tiếng, bạn sẽ thấy thiền của mình đạt tới trình độ sâu, rất sâu. Nó sẽ ngày càng trở nên rõ ràng hơn. Bạn ngừng lại mọi suy nghĩ và tiếp cận với thực tại ngày càng sâu sắc hơn. Bạn có thể thấy được những sự việc rất nhỏ nhiệm, vi tế đang diễn ra. Điều quan trọng là phải tập ngồi thiền lâu hơn và cũng học cả thiền đứng nữa. Ở đây tôi không thấy ai đứng thiền cả. Tôi chỉ thấy mọi người ngồi trên sàn nhà hay trên ghế. Một lúc nào đó hãy thử thiền đứng xem sao, nếu bạn sợ ngã thì có thể đặt tay lên thành vịn hay một cái bàn, nó sẽ giúp bạn giữ thăng bằng. Thỉnh thoảng đứng thiền rất tốt. Đứng càng lâu càng tốt và sau đó bạn có thể đi kinh hành, khi đi bạn cũng phải đi một cách thật chánh niệm. 
 
Hãy bắt đầu từ tác ý muốn bước đi. Khi bạn đứng một thời gian dài, cơ thể rất muốn thay đổi tư thế. Bạn rất muốn di duyển và ý định đó rất mạnh. Bạn không thể đứng thêm được nữa. Hãy cảm nhận cái sức mạnh đó, sức mạnh của ý muốn di chuyển. Đôi khi bạn cảm thấy như là cơ thể mình đã thực sự bước đi rồi, mặc dù chân bạn không hề nhúc nhích. Bạn cảm thấy cơ thể đang kéo mình đi, có một cái gì đang lôi kéo. Bạn có thể cảm nhận cái năng lượng đó ở trong thân và tâm của mình. Khoảnh khắc tâm bạn nghĩ đến việc di chuyển, ngay lập tức có cái gì đó đã xảy ra trong thân. Phần thân chuẩn bị cử động trở nên rất khác lạ. Tất cả hệ thần kinh và các cơ trở nên lập tức sẵn sàng để cử động. Bạn cảm nhận được năng lượng ở đó, máu, hệ thần kinh và các cơ căng lên và bạn chánh niệm hay biết được điều đó, rồi buông bỏ ý định ấy. Sau một lúc, chỉ vài giây say, cái ước muốn đó, sự thôi thúc cử động đó trở lại và bạn hay biết rằng ý muốn ấy đang đến, bạn cảm thấy có cái gì đó đang thúc đẩy bên trong và sau vài lần như vậy, bạn quyết định cử động. 
 
Khi bạn di chuyển, hãy cử động một cách từ từ và quan sát được mọi cảm xúc, cảm giác và sự căng thẳng; bạn cảm nhận có một cái gì đó đang diễn ra trong các bắp thịt. Tiếp cận và nhận biết các cảm giác, chứ không phải dáng hình. Nếu niệm thầm “đi” … “đi”“đi”… đối với những người sơ cơ thì thế cũng được. Ở đây các bạn không phải là những người mới bắt đầu. Đây là lớp dành cho những thiền sinh trình độ cao, song tôi vẫn muốn nhắc lại về các giai đoạn ban đầu. Khi bạn niệm “trái, phải, trái, phải”, thì đó chỉ là các danh từ và bạn cũng nhận biết về hình dáng, cái chân này dài và tròn, đưa về phía trước, duỗi ra và cử động. Đối với những người mới bắt đầu thì thế cũng tốt. Sau một thời gian thì không quan sát hình dáng, tên gọi mà quan sát chính các cảm giác khi bạn cử động, chính các cảm giác mới là đề mục của thiền. Bạn cảm nhận ra sao trong các bắp thịt, và cảm thấy thế nào trong tâm? Nếu cố gắng làm thật chánh niệm, bạn sẽ nhận ra rằng: Thậm chí để di chuyển bạn cũng phải suy nghĩ một chút và phải cần sự phối hợp của toàn bộ cơ thể; không có sự phối hợp giữa thân và tâm, bạn không thể di chuyển được, dù chỉ là một cm. Giả sử bạn đang đứng đó vá quyết định bước đi, điều gì sẽ xảy ra? Bạn chuyển trọng tâm sang một bên chân, cái chân đó sẽ chịu toàn bộ trọng lượng cơ thể và bạn cảm nhận được sự phối hợp giữa hai chân với nhau. 
 
Để di chuyển được không phải là chuyện đơn giản; phải có một quá trình rất phức tạp. Hãy tự gây hứng thú và nhiệt tâm cho mình. Đừng vội vàng làm điều gì cả. Cái bạn cần làm là quan sát những gì đang diễn ra trong cơ thể khi bước đi, dù chỉ là một bước chân. Hãy làm với một sự hứng thú sâu sắc. Đang có điều gì diễn ra lúc này đây? 
 
Khi làm như vậy bạn sẽ cảm thấy rất hứng thú, say mê và bởi vì có hứng thú nên tâm trở nên tĩnh lặng và chuyên chú. Bởi vì sự chuyên chú này, chính là samadhi (định), bạn cảm thấy có thêm năng lượng. Đôi khi bạn cũng có một sự hỷ lạc nào đó, bởi vì hỷ rất gần với sự hứng thú, nhiệt tâm. Nếu không có hứng thú, bạn sẽ không có được hỷ. Một cách dịch khác của piti (hỷ) là hứng thú. Vậy hãy tự làm cho mình hứng thú và nhiệt tâm. Điều gì sẽ diễn ra khi mình bước? Hãy xem điều gì xảy ra trong toàn bộ thân và tâm mình, thậm chí ngay cả trước khi bạn cất bước. Nếu bạn làm như vậy, chẳng hạn đi từ chỗ này đến chỗ kia, hãy làm thật chậm, bạn có thể trở nên rất chuyên chú. Định (samadhi) sẽ trở nên rất mạnh. Một số người nói rằng đi kinh hành không tốt vì bạn không phát triển được định. Có thể người đó chưa từng thử bước đi với sự hứng thú và nhiệt tình sâu sắc. Nếu bạn làm với sự hứng thú và nhiệt tình sâu sắc, bạn sẽ phát triển được một mức định rất mạnh.
 
Đức Phật nói rằng định thu được khi đi kinh hành mạnh hơn nhiều định thu được từ thiền toạ (cankamadhigato samadhi ciratthitiko hoti ~ AN iii.30). Đây là một điều quan trọng nên biết, bởi vì trong quá trình di chuyển, nếu chuyên chú, chánh niệm của bạn sẽ mạnh hơn. 
 
Khi bạn thay đổi tư thế, khi nghe, khi nhìn, hãy cố gắng nắm bắt toàn bộ quá trình, mà không suy nghĩ về nó. Trong quá trình đó, bạn sẽ thấy có tác ý, quyết định, có thôi thúc, mong muốn sanh khởi trong tấm, ý muốn di chuyển, ý muốn nhìn, ý muốn nghe, muốn uống. Đôi khi đang ngồi thiền bạn chợt cảm thấy khát nước, bạn muốn uống nước; thôi thúc đó rất mạnh. Bạn cảm nhận được nó, có khi bạn thấy một cốc nước, nếu được uống cốc nước đó thì thật là thích! Có lúc đang ngồi thiền bạn thấy ngứa chỗ nào đó trên thân và muốn gãi, trước khi gãi bạn có thể thấy được ý muốn gãi. Bạn quyết định đưa tay gãi, nhưng trước khi làm điều đó bạn cảm thấy rất khác lạ, bạn cảm nhận được sự thay đổi năng lượng trong tay mình, có một cái gì đó đang diễn ra ở đó. Bạn còn thấy được trong tâm hình ảnh tay mình đưa ra gãi nữa, nhưng cánh tay thực của bạn thì vẫn chưa nhúc nhích. Hãy hay biết tất cả những điều này. Cử động một cách chậm rãi, gãi rồi chầm chậm đưa tay về chỗ cũ và tiếp tục hành thiền. 
 
Những điều tôi giảng ở đây thật ra rất đơn giản, nhưng thường những điều đơn giản lại rất khó làm. Chúng ta hay làm mọi việc trở nên phức tạp hơn. Để hành thiền thì rất đơn giản, bạn có thể làm được không? Bạn có sẵn sàng để trở thành đơn giản không? 
 
Bây giờ tôi sẽ dành thời gian cho các bạn hỏi. Khi tôi nói về tâm và đối tượng, thực chất đó là Tuệ Phân biệt Danh – Sắc (Nama –rupa- pariccheda- nana), là tuệ giác đầu tiên. Không có chúng sanh nào cả, không có tên gọi-danh xưng, không hình dáng, chỉ có cảm giác và tâm hay biết. Bạn rõ biết có một cảm giác và một tâm hay biết. Cảm giác là một hiện tượng tự nhiên và tâm hay biết cũng là hiện tượng tự nhiên. Tâm này không phải là một chúng sanh, một người nào cả. Bạn không tạo ra nó. Do nhân duyên mà nó xảy đến. Khi bạn thấy hai pháp này một cách rõ ràng thì đó chính là tuệ giác thứ nhất. Tôi sẽ nói kỹ về bốn tuệ giác đầu tiên để làm cho thật rõ ràng; tôi không muốn bỏ sót điều gì cả. Sau tuệ thứ tư, phần còn lại sẽ tương đối đơn giản. Có mười tầng tuệ, trong đó bốn tuệ giác đầu tiên là những tầng tuệ quan trọng nhất. 
 
Hỏi và đáp: Đức Phật có giảng về thiền hành (đi kinh hành) và nói rằng nó đem lại định tâm rất mạnh, bởi vì luôn di chuyển nên bạn cần tăng thêm tinh tấn để nắm bắt, theo dõi được cả tiến trình. Với một đề mục ổn định thì sẽ nắm bắt dễ dàng hơn nhưng bạn sẽ buông lỏng, dễ duôi. Với những đề mục thường xuyên thay đổi, chuyển dịch thì bạn phải cố gắng tinh tấn hơn. Một khi đã tăng trưởng tinh tấn và chánh niệm, bạn sẽ ngồi thiền dễ dàng và đơn giản hơn.
 
 
Hỏi và đáp: Do sự nhạy cảm của thân, thực ra của làn da, và cả sâu bên trong các bắp thịt bạn cũng cảm nhận được một cái gì đó. Bất cứ cái gì bạn cảm nhận được trong thân, là do có sự nhạy cảm của thân. Sự nhạy cảm của con mắt, sự nhạy cảm của lỗ tai, của mũi, mũi nhạy cảm với mùi, lưỡi nhạy cảm với vị, mắt nhạy cảm với ánh sáng và màu sắc, tai nhạy cảm với các rung động của âm thành, thân nhạy cảm với nóng lạnh, cứng mềm, rung động, căng cứng.
 
Hỏi và đáp: Đúng vậy, niệm thọ (vedananupassana) là chánh niệm về cảm giác đau, nhưng không chỉ mỗi đau, mà còn có thọ lạc (sukha-vedana), thọ khổ (dukha-vedana) và thọ xả (upekha-vedana). Điều tôi muốn nói ở đây là bạn cảm nhận cái đau nhưng không niệm thầm nữa. Trong giai đoạn đầu thì bạn cần phải niệm, nhưng sau một thời gian thì không cần làm như vậy nữa, chỉ sống với cái đau, dù nó là khổ (dukha), lạc (sukha) và xả (upekha). Hầu như lúc nào trong thân ta cũng có một cảm giác đau nhè nhẹ, nhưng chúng ta không chú ý đến nó. Nếu chú ý chúng ta sẽ nhận ra nó. Khi không còn một cảm giác đau nào nữa, bạn sẽ cảm thấy rất nhẹ nhõm. Đôi khi trong lúc hành thiền bạn cảm thấy rất an lạc, tĩnh lặng và thật nhẹ nhõm, tất cả đau đớn đều biến mất: Đó chính là thọ lạc (sukha-vedana). Lúc khác lại có thọ xả (upekha), không có khổ cũng không có lạc. Đối với nhãn căn, cảm nhận của con mắt , thì chỉ có thọ xả (upekha). Đối với mùi cũng vậy, khi mùi bay đến mũi, bạn không hề thấy đau chút nào. Bạn chỉ biết rõ mùi đó, không có lạc hay khổ gì ở đây cả, Khi ngửi một mùi thật khó chịu, thân và tâm bạn phản ứng lại mùi đó, đó lại là một tiến trình khác. 
 
Tôi có một người bạn không may bị tai nạn, sau đó anh chẳng còn ngửi được mùi gì nữa. Anh ta có thể làm việc ở một nơi rất hôi thối mà không hề phản ứng. 
 
Hỏi và đáp: Bạn cảm thấy một bên chân nặng hơn phải không? Nghĩa là bạn cảm nhận được sức nặng khi nhấc chân lên chứ gì? Bởi vì nó có trọng lượng, bạn phải vượt qua trọng lực, vượt qua lực đối kháng, và bạn cần phải có một sự cố gắng nào đó để dở chân lên. Bạn thấy không, chúng ta đã quá quen với cử động đến nỗi cũng không biết phải tốn bao nhiêu sức lực để cử động nữa. Tôi sẽ cho bạn một ví dụ, cách đây cũng lâu rồi, mấy huynh đệ của chúng tôi cùng thoả thuận sẽ sắp đặt công việc  sao cho một người trong nhóm có thể dành cả tháng trời tịnh cư tu tập mà không phải động tay động chân làm bất cứ việc gì, chỉ để bình bát trước cửa rồi đóng cốc lại hành thiền. Một vị sư khác đến lấy bát, đặt cơm vào và đổ đầy bình nước, dọn dẹp, rửa ráy sạch sẽ rồi mang lại để chỗ cửa, trước cửa cốc. Đến giờ ăn, chúng tôi chỉ cần mở cửa mang bình bát vào ăn. Không có ai quấy rầy cả. Chúng tôi thực hiện như vậy suốt cả thời gian dài, chỉ dành nhiều tiếng hành thiền rồi đi ra ngoài tập thể dục, đi lại vài phút, duỗi chân duỗi cẳng cho đỡ mỏi rồi lại vào ngồi thiền tiếp. Mắt nhắm, toàn thân thư giãn và sau một lúc, thậm chí chỉ mở mắt ra cũng khó. Phải thật cố gắng để mở mí mắt lên; bạn phải cần rất nhiều sức lực để mở mắt. Khi chúng tôi bắt đầu nói chuyện lại, phải mất rất nhiều sức chỉ để nói. Các cơ trên má trở nên thật mềm đến nổi ngay cả cười cũng khó. Chúng ta đã quá quen với những gánh nặng này của thân đến nỗi thực sự cũng không ý thức được về nó nữa.
 
Hỏi và đáp: Thực sự cũng không hẳn là như vậy. Lúc đầu, nếu thực hành trong một vài tháng, khi bắt đầu suy nghĩ lại, bạn sẽ thấy rất khó để suy nghĩ. Nhưng chỉ trong một thời gian thôi, bởi vì chúng ta làm đi làm lại nhiều lần. Tại chỗ tịnh cư của tôi ở Miến Điện, tôi sống ở đó một mình ít nhất là bốn tháng. Khi ra khỏi chỗ đó, lúc đầu bạn sẽ thấy hơi khó khăn vì bạn không muốn suy nghĩ nữa. Không cần thiết phải suy nghĩ. Nhưng khi phải nói điều gì, bạn vẫn biết chính xác điều mình cần nói mà không cần phải lòng vòng, nghĩ tới nghĩ lui. Bạn nói ngắn gọn, đi thẳng vào vấn đề, bạn sẽ rất sáng suốt. Khi muốn nói điều gì, bạn hiểu rõ điều mình muốn nói và nói rất rõ ràng. 
 
Trước khi hành thiền, bạn quá chấp trước vào danh xưng, tên gọi, tư kiến và những liên tưởng của mình, nhưng khi đã hành thiền bạn biết chúng chỉ là những điều suy diễn và không còn coi chúng là quan trọng nữa. Nhưng bạn vẫn hiểu được ý nghĩa của chúng. 
 
Bạn diễn dịch cũng vẫn theo cách như cũ, đúng đắn và hợp lý; bạn sử dụng chúng một cách hợp lý mà không bị quá chấp vào chúng. Bạn sử dụng chúng mà không bị cầm tù bởi các danh từ, tên gọi, khái niệm và tư kiến. Khái niệm, tư kiến và danh xưng là những nhà tù, chúng có lợi ích nhưng chúng cũng là ngục tù. Nếu thực sự giải thoát nội tâm mình, chúng ta phải biết đâu là giới hạn. Đây cũng chính là một dạng của thực tại. Nó rất quan trọng đối với sự sống còn của chúng ta; nếu không nhận thức mọi thứ một cách đúng đắn thì chúng ta không thể sống sót. Trong quá trình tiến hoá, chúng ta đã học cách nhận thức một cách đúng đắn, hợp lý. Nhất là khi ở trong rừng, bạn đang ngồi thì chợt nghe một tiếng động,nếu không nhận thức đúng về tiếng động đó, ắt là bạn sẽ bị hổ xơi gọn. Khi nghe tiếng hổ gầm, bạn phải đóng cửa lại. Nếu cứ mở toang cửa thì chắc chắn sẽ gặp rắc rối to.
 
Nhận thức mọi việc một cách đúng đắn rất lợi ích. Nhưng nếu muốn vượt ra khỏi thực tại thông thường, bạn cần phải để tất cả những điều đó ở lại đằng sau.
 
Hỏi và đáp: Đúng, điều đó đúng. Bạn có thể làm như vậy, nó rất lợi ích cho việc phát triển những tuệ giác uyên thâm. Đối với những người mới bắt đầu thì tôi sẽ không bảo họ làm như vậy, bởi vì tốt hơn cả là phát triển một cách dần dần. Nếu bỗng nhiên bạn bảo một người sống trong cái hang đó, trong một gian nhà nhỏ, không ra ngoài, chúng tôi sẽ mang thức ăn đến cho, cứ sống ở đó trọn bốn tháng thì chắc người đó sẽ phát điên lên mất. Chúng ta luôn luôn cố chạy khỏi chính bạn thân mình. Chúng ta không thể đối diện được với những gì bên trong chúng ta. Trong đó có biết bao nhiêu thứ trên đời, tất cả các loại ký ức, cảm xúc, tình cảm và khát khao; quá nhiều trong đó, Nếu đột ngột bạn làm như thế, mọi thứ sẽ bùng nổ ngay lập tức. 
 
Hãy học cách làm việc đó dần dần. Không dễ dàng để có thể sống với chính mình trong mọi lúc được đâu. Nếu bạn học được cách sống với chính mình, chỉ quan sát và buông bỏ, không phản ứng, bạn sẽ phát triển được một mức định thâm hậu và uyên áo.
 
 
Hỏi và đáp: Thực ra, nó đến một cách tự nhiên, bạn không phải cố ý làm gì cả. Nó tự xảy ra. 
 
Nếu bạn có thể làm được chỉ một việc này, làm thật trung thực: Rõ biết những gì đang diễn ra mà không suy diễn sai lầm bất cứ điều gì, phần còn lại sẽ tự xảy đến. Đó chính là nét đẹp của đường tu tập. Nếu bạn chân thành chánh niệm thì những thứ còn lại sẽ đến một cách tự nhiên. 
 
Bất cứ khó khăn nào xảy đến, nếu chánh niệm hay biết nó, một vấn đề băn khoăn trong tâm… không biết phải làm gì bây giờ… hãy chánh niệm biết nó rồi xả bỏ. Nếu làm được như thế, tâm bạn sẽ trở lại yên tĩnh. Sau một thời gian, bạn sẽ biết phải làm gì, bạn sẽ thấy ra được điều phải làm mà không cần phải suy nghĩ. 
 
Nhiều người học thiền với sư phụ tôi, họ thường đến hỏi hết câu này đến câu khác. Sư phụ rất nhân hậu, rất kiên nhẫn mà trả lời mọi câu hỏi, nhưng su đó sư phụ thường nói thêm: “Hãy chánh niệm hơn nữa, rồi con sẽ tự tìm được câu trả lời cho chính mình”. Đó thực sự là một điều rất quan trọng, bởi vì giờ đây, khi sư phụ không còn ở trên đời nữa, thì ai sẽ là người trả lời cho các câu hỏi đó đây?
 
Tên thật của sư phụ tôi là Trưởng lão Dhammanandiya. 
 
Hỏi và đáp: Đúng, khi thật sự chánh niệm đôi lúc tâm bạn không còn nghĩ được nữa, nhất là khi bạn đã phát triển được một mức định và tuệ nhất định. Mặc dù bạn cố hướng tâm đến đối tượng khác, nó cũng không đến đó, nó sẽ quay trở lại! Bạn phải làm gì? Cứ mặc kệ nó, ngừng lại tại đấy một lúc, rồi sau khi cảm thấy đã sẵn sàng để làm công việc khác, thì hãy tiếp tục làm. Khi tâm chưa sẵn sàng thì đừng cưỡng ép nó. Điều này hơi giống với trạng thái bị thôi miên, bạn không nhanh chóng xuất ta khỏi trạng thái đó ngay. Nó là một loại an định, và vì vậy bạn cần có thời gian và xuất ra nó một cách từ từ. 
 
Trong thiền Vipassana, bạn có thể rất chú tâm. Khi ở trong trạng thái đó, đừng tự ép mình phải nhanh chóng xuất ra khỏi nó. Bạn phải từ từ. Một vài phút là đủ để chuẩn bị tâm. 
 
Suy nghĩ quả là một gánh nặng. Khi bạn thật tĩnh lặng và an bình, nếu không có một suy nghĩ lao xao nào khuấy động tâm, bạn có thể an trú trong trạng thái đó. Thật quả là thú vị khi viễn lý, tách mình ra khỏi thế giới. 
 
Theo: Bản đồ hành trình tâm linh
Tác giả: Thiền sư Sayadaw U Jotika
 
Mời bạn đọc đón xem tiếp Chương V, phần 1:  Tuệ giác thứ nhất và thứ hai: Hay biết tâm và đối tượng; Phân biệt nhân duyên