Xuân Hà thành

Cả hai đô thị đều sôi động và ồn ào đến ngợp thở. Nhưng chắc chắn cái sức náo nhiệt của Hà thành còn kém Sài thành nhiều lắm. Dù hối hả là vậy nhưng vẫn nhận ra nhịp điệu chậm rãi, buồn buồn của chốn kinh kỳ. Nhưng vấn thấy thiếu cái gì không rõ ràng, không tìm nhưng ngóng đợi, có lẽ là nét trầm mặc, cô tịch làm gợi nhớ nhung nỗi niềm xa mờ, sương khói.

Một ngày đầu xuân, tiết trời se lạnh, lang thang trên những con phố hiếm hoi sự hiu vắng. Thỉnh thoảng vài chiếc xe rú ga vọt qua vội vã. Không còn bắt gặp những dòng ngược xuôi hối hả. Cái lạnh bên hồ làm tê hai má. Trong khoảnh khắc bỗng nhớ đến 2 câu thơ của Bà huyện Thanh Quan: "Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo/Nền cũ lâu đài bóng tịch dương". Cái đẹp của kinh kỳ khi thành cố đô lại trở thành nét đẹp điển hình của chốn phồn hoa đô hội từ khi nào? Lòng chợt muốn tìm nét xưa nay chỉ còn vắng bóng. Tháp Rùa rêu phong, mờ tỏ giữa bảng lảng sương chiều mong manh. Những ngã đường vắng lặng, tháp thoáng bóng người, gió lùa buốt lạnh, lúc ấy mới cảm nhận được một nét trầm mặc, thiêng liêng không dễ gì tìm thấy. Ngỡ như nghe phảng phất đâu đây tiếng lục lạc, vó ngựa chầm chậm, thấp thoáng kiệu quan đi tuần. Đâu đây còn vọng tiếng trống reo hò của ông cha vung gươm đánh giặc. Hồn núi sông tích tụ dệt nên linh thiêng từ những tháng năm của vận nước.

Phải nặng tình lắm mới nhận ra chỉ trong thời khắc ngắn ngủi xuân về lạnh giá. Hà thành mới phát lộ đủ đầy sự cổ kính và cô tịch. Phố phường trầm tư, cửa đóng then cài, những ô cửa im lặng. Hàng sấu già trên đường Trần Phú trong những chiếc lá vàng cuối mùa, thênh thang. Ô Quan Chưởng trầm tịch, bước chân bỗng ngập ngùng như chờ đợi điều gì mông lung. Lúc ấy nhận ra Hà thành vào xuân như cô gái lẳng lặng duyên thầm.

Đã từ bao giờ hoa sữa, loài hoa mọc ở nhiều vùng đất nước nhưng hương thơm của nó lại trở thành thú hương đặc trưng của Hà thành. Thứ hương ngọt ngào ấy đã đi vào tiềm thức của nhiều người. Nó nhuốm màu cảm xúc làm nên một vẻ đẹp lịch lãm.

Nhưng thử hỏi có mấy người nặng lòng với Hà Nội biết rằng có một loài hoa trắng tinh khôi, chỉ bung nở ngọc ngà trong mấy ngày xuân ngắn ngủi? Đó chính là sắc hoa sữa. Cái tên nghe lạ lẫm, gọi hoài niệm, mênh mang như không có thật. Trong thời khắc ngắn ngủi của mùa xuân, cây làm cả một hành trình rụng lá, đơm hoa. Khi những vạt mưa phùn lây phây mang cái lạnh về, tiếng bầy sẻ quạt ríu rít mê dại thì cũng là lúc sắc trắng tìm về xôn xao phố vắng. Màu trắng ngắt ấy lẳng lặng chìm khuất giữa những hàng xà cừ cổ thụ trên đường Phùng Hung. Phải để ý lắm mới nhận ra vài gốc cằn cỗi cuối đường Trần Hưng Đạo, Hoàng Hoa Thám. Ký túc xá Mề Trì hiu hắt bóng dáng bạn trẻ, hoa sữa bừng nở trắng muốt góc trời. Đâu đây dáng hao gầy của hoa sữa lẻ loi trên Hàng Dầu, Bách Thảo, đường Láng.

Nhìn sữa trắng lại không khỏi chạnh lòng, bâng khuâng với nét dẹp kiều diễm nhưng dịu dàng, e ấp. Hoa sữa đẹp nhưng chóng tàn nên dễ thường quên đi những thời khắc ngắn ngủi xuân cũ. Ngày ngày qua những con phố thân quen để rồi một chiều bỗng nhận ra hoa sữa đã nở từ lúc nào, chợt bùng thức bởi mùa xuân mới đã về. Những chùm hoa trắng tinh nguyên rướn mình nở rộ. Uớc muốn níu kéo mùa xuân đừng trôi nhanh để những cánh sưa không vội vã lìa cành. Hàng ngàn cánh hoa rơi đầy dệt thảm trắng muốt bên gốc thân già cỗi. Trên cành cao cứ bung nở ào ạt cho đến hết những mầm nụ cuối cùng. Đứng dưới những tán sữa mà lòng cứ roi đầy lãng đàng. Hương sưa nhẹ nhàng, dịu mát, phải lặng lẽ để lắng nghe mùi ẩm ướt, mát lạnh mơn trớn da người. Trong giây phút thẫn thờ bởi màu trắng mỏng manh mà lòng ước cơn gió lặng dừng để cánh hoa mãi tươi non trên cành biếc.

Tôi thường liên tưởng sắc trắng của sữa với một loài hoa mang tên cẩm tú. Cùng là hoa trắng nhưng cẩm tú chỉ nở khi chớm vào hạ. Trên đỉnh Mẫu Sơn xứ Lạng, cẩm tú như hoà vào bảng lảng mây trời, giữa những mỏm núi nhấp nhô mờ ảo và mộng mị. Nhưng cẩm tú bển bỉ, lưu luyến nên còn ở mãi cùng hạ về. Còn hoa sữa lúc nào cũng vội vã như chẳng muốn ai biết đến mình. Ngắt cành sữa giữa mùa cũng phải khẽ khàng lắm vì những cánh như sữa trắng nõn nà lúc nào cùng chực trốn bỏ thế gian. Thảm hoa rơi trên thềm công viên cũ đẹp đến nao lòng. Chắc những đôi trai gái sắp xa nhau trong chiều hoa rụng trắng thềm ấy sẽ không nỡ nói lời ly biệt. Dòng nguôi mải miết nên vẫn thường vô tình như thế. Sáng nay mở cửa, nghe sắc ấm rộn ràng đan trong những tia hồng nhạt đầu mùa. Trên tàng cây chấp chới đầu xuân những cánh thuỷ tinh mỏng manh lấp loá gọi về những ngày nắng ấm. Lòng lây lây một niềm vui sau những ngày đông xám xịt. Hà thành sẽ thiếu một sức xuân nếu vắng đi màu sữa trắng. Sữa đã là loài hoa của mùa xuân Hà Nội từ bao giờ không hay.