Cuộc sống xã hội đã lôi cuốn nhân sinh, nhưng nhân sinh cũng bị tạp niệm, sở dục lôi cuốn như hình với bóng. Chỉ có bậc Tỉnh giác mới biết dừng chân và làm chủ hành nghiệp. Bậc Tỉnh giác cũng ăn cũng uống, cũng ngủ nghỉ, mọi sinh hoạt bình thường như mọi người, và đặc biệt tâm của hành giả rất bình thường mà mọi người đời thường cứ ngỡ là mình bình thường trong khi bị lôi kéo những cái không bìmh thường.
Nhân sinh bị nghiệp quả chi phối quá bình thường, cộng thêm hành nghiệp sở dục hiện tiền lôi kéo, đời người như xe theo vết chân trâu, cứ năm tháng như thế chúng ta có cảm tưởng bình thường, nhưng dưới nhãn quan của các bậc Đại giác, chuyện đó, tâm hành đó không bình thường!
Từ những tâm không bình thường, cộng theo quyền lực, địa vị cõi vô thường, tác động đời sống chung quanh như cơn sóng nhồi. Tham vọng, sân hận khởi lên, cuốn trôi, xô đẩy xã hội vào cơn đại loạn. Pháp luật, nội quy, luật định chỉ là hàng hàng rào ngăn chận sự quá đà của tâm hành tư dục. Cá nhân bị cản bởi rào chắn đó, giảm bớt tệ nạn làm hại xã hội; quan chức nhờ rào chắn đó, giảm được tham nhũng hại lương dân.
Tuy nhiên, tâm người không đơn giản, như lươn rắn luồn lách thiên hình vạn trạng, rồi con người lại cũng làm khổ mình, khổ người bởi thất tình lục dục vốn tiềm ẩn trong ta.
Vợ làm khổ chồng, chồng sát hại vợ, dân phạm pháp quy, quan chức lạm quyền cậy thế bức hiếp dân đen; chức sắc tôn giáo vượt qua giới luật… Những cái bình thường đó, đều là những đợt sóng xô đẩy cuộc sống vào chỗ không bình thường, nên gọi là vô thường, cũng bởi xuất phát từ tâm không bình thường.
Các bậc Đại giác, các Thánh nhân, do tâm bình thường mà cuộc sống các ngài rất an lạc, nguồn an lạc toả sáng cho cuộc sống chung quanh; chúng sinh nơi trụ xứ của các ngài cũng hưởng được nhiều phúc lạc.
Do tâm không bình thường mà nhân sinh cảm thấy khổ đau chồng chất, người tỉnh ngộ tìm đến tín ngưỡng, tôn giáo mong có lối thoát; mỗi tôn giáo có một phương cách, ngắn hạn, dài hạn đều là phương tiện vượt qua khổ ải.
Vượt qua khổ ải mà vẫn không trốn chạy chối bỏ hiện thực, nghĩa là chuyển hoá hiện thực, cho dù khổ đau, thành an lạc. Bồ Tát vào đời cũng từ hạnh nguyện chuyển hoá khổ đau, bất toàn của cuộc sống, thay vì các ngài an hưởng thành quả đạo giác nơi Cực lạc.
Dù Bồ Tát quả hay Bồ Tát hạnh, đều mang tâm nguyện lợi ích cho nhân sinh; Xây cầu, làm đường, mổ mắt từ thiện, bố thí phần ăn, giúp kẻ cơ nhỡ, cứu tế xã hội, trợ giúp thiên tai…đều là việc làm từ tâm nguyện Bồ Tát, hà huống đấu tranh cho công bằng, bình đẳng, hy sinh thân mình làm ngọn đuốc để cảnh tỉnh một chế độ mà gọi là sân si như lời giảng của một bậc Tôn túc chức sắc trong Phật giáo hiện tại!
Vả lại, hạnh nguyện là một lẽ, diệt trừ vô mình là một chuyện. Hạnh nguyện từ bi trợ giúp cuộc sống là nền tảng phước báu, diệt trừ vô minh là công hạnh đưa đến Tuệ giác.
Đức Phật thường bảo một hành giả cần đủ Phúc Huệ song tu như chim có đôi cánh; Nếu chỉ tu Huệ mà không tu phúc như cây mọc trên nền đá, thiếu duyên hoá độ chúng sinh; nếu tu phúc mà bỏ huệ thì phúc báu hữu lậu càng chìm đắm trong vô minh, tiếp tục trôi lăn vào sinh tử.
Trên đạo lộ chuyển hoá vô mình cũng gian nan không kém, vô minh chập chùng ngàn đời thì diệt trừ cũng phải có thứ lớp công phu. Diệt phần nào vô minh thì trí tuệ và an lạc phát sinh ngay phần đó. Nhưng người phá được một phần vô minh không hẳn đã trở thành La Hán, vì quả vị La Hán không còn trở lại luân hồi tử sinh, thì những phần vô minh còn lại chưa phá sạch đem theo vào cỏi Tịnh ư? “…Người phá được một phần vô minh là La Hán,phá được hai phần vô minh là Bích Chi Phật, phá được nhiều hơn nữa là Bồ Tát và phá được hoàn toàn vô minh là Phật…”( G.N 502 tr.13) Vô minh trùng điệp hơn dãy Trường sơn, biết thế nào diệt được một phần để trở thành La Hán?
Quả vị của tôn giáo nói chung và Phật giáo nói riêng chỉ là tạm phân định như Hoá Thành Dụ của Pháp Hoa, biểu hiện từng công đoạn trong tâm thức chuyển hoá, chung cuộc chỉ là Phật tính viên dung của mọi chúng sinh.
Chính vì lý tưởng đó mà cho phép chúng ta vững tin vào thân phận làm người có đủ khả năng thăng hoa, khi được thăng hoa, hành giả phải hỗ trợ cho cuộc sống chung quanh cùng tiến hoá bằng nhiều phương cách, thuận duyên, nghịch duyên, mềm mỏng, cứng rắn, từ cá nhân đến gia đình, xã hội, quốc độ.
Như vậy thân phận con người không chỉ là sinh ra lớn lên để bị lôi cuốn vào dòng đời rồi tự mình đeo mang sầu khổ, tạo thêm nhân xấu tiếp tục trôi nổi theo vô thường, mà con người là một thân phận ưu việt trong cõi ngũ thú đồng cư, có đủ năng lực tự chuyển hoá và chuyển hoá ngoại cảnh, biến cõi tạp thành cõi Tịnh, cuộc sống cho dù xã hội thế nào vẫn là cuộc sống nhiều diễm tuyệt đang có trong ta.
Một Thánh nhân từng nói: Thánh nhân nào cũng có quá khứ, tội phạm nào cũng có tương lai, đó là mấu chốt cho thân phận con người hy vọng vững tiến. Đừng nên mặc cảm vì một giai đoạn hy sinh để cảnh tỉnh giúp đời mà nghĩ là sân si, vâng, cùng một hành động, nhưng phàm tục vì quyền lợi cá nhân mà sân si thịnh nộ, nhưng hành giả mang tâm hạnh Bồ Tát cho dù bỏ xác để lợi ích cho nhân quần, không thể xem đó là hành động sân si như kẻ phàm tục.
Cho dù đất nước văn minh tiến bộ hay quốc gia nghèo đói, hình thức có khác nhau, nhưng tâm hồn và khả năng chuyển hoá giống nhau. Có cảm nhận vui buồn sướng khổ là đều có khả năng chuyển hoá như nhau. Đẳng cấp, thân phận, địa vị trong xã hội thể hiện nghiệp duyên, phúc báu, y báu của mỗi cá nhân, nhưng không vì thế những cá thể đó không có tính đồng đẳng. Đức Phật từng nói: không có giai cấp trong giòng máu cùng đỏ, nước mắt cùng mặn. Do tính đồng đẳng đó mà con người đều có giá trị tuyệt đối ngang nhau.
Thân phận con người chỉ là thể hiện mặt nổi trong xã hội khi phúc báu bất đồng đẳng, nhưng giá trị tâm linh và khả năng chuyển hoá đã cho con người một hy vọng trong tầm tay.
Hãy bắt đầu với hiện tại, đừng phủ nhận mọi quá khứ, cho dù tốt hay xấu, đó chỉ là vết chân loang lổ của cuộc hành trình giữa bóng hoàng hôn, mà bên kia là ánh dương Bình minh đang chờ đợi. Như vậy thân phận con người không phải là một cái gì bất toàn kinh tởm mà là một báu vật đáng trân quý, đừng phí phạm một kiếp người để phải than vãn bi thương.
Địa vị, chức sắc, danh vọng…chỉ là chiếc bóng chập chờn trên mặt nước cho cá đớp mồi sớm vào lưới thương đau. Ai cũng hơn một lần sai phạm trong cuộc sống, nhưng không vì thế mà bi quan. Thân phận con người không phải là cá, không phải bất cứ cái gì mà cuộc sống cho là khổ đau tệ hại, nó là nhánh hoa hé nụ nếu ai đó biết tự mình trở lại với khả năng chuyển hoá của chính ta, lúc đó, hoa cười giữa bảo tố, nhạc reo giữa cỏi không.
Ôi vinh hạnh được làm thân phận con người!!!
25/9/2009
M.M.
