Khi tôi hỏi một người bạn đi học tiếng Pháp: Bạn học tiếng Pháp để làm gì?, bạn trả lời: Để đi du học ở Pháp?, bạn khác trả lời: Để nói chuyện với bạn trai người Pháp, bạn khác nữa: để tìm việc làm ở công ty Pháp, thêm bạn khác nữa: để làm nhà ngoại giao hay làm đại sứ ở Pháp.
Như vậy chỉ với việc học tiếng Pháp thôi nhưng có rất nhiều mục đích khác nhau và các bạn ấy quay sang hỏi tôi cũng câu hỏi như thế, tôi trả lời: tôi học tiếng Pháp chỉ để học tiếng Pháp thôi. Trong doanh nghiệp hay trong cuộc sống, ta làm đủ thứ cho hàng trăm hàng ngàn mục đích mà không biết cái hiện tại ta đang làm gì và ta chờ cho đến khi những mục đích đó thành sự thật thì ta mới thảnh thơi, nhưng ta không biết là khi mục đích vừa hoàn thành xong thì mục đích khác lại xuất hiện, cho nên ta sống lâu, ta làm việc nhiều nhưng chưa bao giờ ta thảnh thơi cả.
Mục đích của việc uống trà là chỉ để uống trà thì mục đích thành hiện thực ngay trong công việc ta làm là công việc uống trà và ta thảnh thơi ngay lúc đó. Mục đích học tiếng Pháp chỉ để học tiếng Pháp thôi, cho nên mục đích thành hiện thực ngay và ta thảnh thơi ngay trong giờ phút học tiếng Pháp, không cần phải lo lắng gì nữa. Làm kinh doanh chỉ để làm kinh doanh, không mục đích gì khác, thấy được như vậy, ta mới thảnh thơi và hạnh phúc ngay khi đang làm kinh doanh.
Uống trà thảnh thơi và hạnh phúc nhưng không dính mắc vào việc uống trà. Khi có thảnh thơi và hạnh phúc trong lúc uống trà rồi thì ta thường hay đợi đến khi uống trà mới có hạnh phúc. Như một anh nhân viên nói với tôi cả tuần làm việc cực nhọc, anh chỉ mong hai ngày nghỉ cuối tuần về với gia đình thì anh mới có hạnh phúc.
Tại sao phải như vậy? Tại sao anh không chịu thực tập để hạnh phúc suốt tuần, hạnh phúc ngay trong từng công việc anh làm trong công ty, đâu cần phải đợi đến cuối tuần mới có hạnh phúc. Hạnh phúc có được vào cuối tuần bên gia đình của anh chỉ có hai ngày thôi, nhưng nếu anh thực tập hạnh phúc trong từng công việc hàng ngày có phải hạnh phúc của anh kéo dài đến bảy ngày, đến cả tuần hay không?
Khi tôi viết cuốn sách này tôi đâu có đợi viết xong rồi mới hạnh phúc, tôi hạnh phúc ngay từng trang giấy từng dòng chữ tôi viết, chính hạnh phúc này nuôi dưỡng tôi viết tiếp những trang tiếp theo và tôi thấy hạnh phúc trong từng giây phút làm việc. Đây là biểu tượng doanh nghiệp, hạnh phúc hiện tiền từng ngày, từng giờ, từng giây phút công việc. Ta không làm việc để đợi hạnh phúc vào cuối ngày hay cuối tháng, mà làm việc để hạnh phúc ngay trong từng yếu tố của công việc, khi đó ta mới khoẻ và vui tươi vì không phải chờ đợi hạnh phúc ở tận đâu nữa.
Biểu tượng doanh nghiệp là hạnh phúc, hạnh phúc trong công việc và hạnh phúc với người mình làm việc chung, khi ai tiếp xúc với biểu tượng này đều hạnh phúc tràn trề, niềm say mê lao động sẽ phát khởi và cái mà họ đang làm là phục vụ cho hạnh phúc trong cái đang là đó.
Trà đạo không phải là triết lý sống, mà là sự thực tập. Trà đạo bắt nguồn từ Trung Quốc sau đó phát triển mạnh ở Nhật Bản và được các Thiền sư đưa lên thành bài thực tập chánh niệm. Thực tập uống trà lôi kéo ta trở về với lối sống thảnh thơi, không suy nghĩ, không cầu toàn, không bươn chải, chỉ về với không gian tĩnh lặng. Giống như hàng trăm nhân viên làm việc cười nói ồn ào trong giờ hành chính, nhưng có bao giờ ta ngồi lại sau giờ làm việc, nhìn ngắm văn phòng của mình, lúc này nó thật sự tĩnh lặng, cái tĩnh lặng đó giúp ta có thể nghe được âm thanh của chiếc máy điều hoà và đây là lúc ta làm việc với khả năng tập trung cao nhất.
Nhiều doanh nhân có sáng kiến hay trong giờ phút ngồi một mình làm việc sau giờ nghỉ như vậy. Doanh nhân không thể lớn lên và không thể nuôi dưỡng mình bằng những mưu mẹo, cai trị, hay đối xử tàn bạo với môi trường, mà hãy bỏ ra một giờ đồng hồ ngồi uống trà thảnh thơi, tập trung vào đó thì những mưu mẹo lo toan kia không còn thống trị nữa, chỉ để lá trà, hương trà, hơi ấm của trà hòa quyện với thân tâm, cảm hứng trào dâng, sức sống khai thông, cuộc đời rộng mở.
Khi uống trà ta tiếp xúc với sự sống mầu nhiệm có trong chén trà. Ta tiếp xúc được với lá trà và nước. Với lá trà, ta tiếp xúc được với cây trà, nước mưa, đại địa, ánh mặt trời, và kể cả người chăm nom cho cây trà hay chén cơm mà người đó ăn. Với nước, ta tiếp xúc được với sông hồ, biển cả, đồi chè, hơi ẩm, sức nóng và chất dinh dưỡng trong đất.
Nếu trong lúc uống trà mà ta nghĩ tới kế hoạch hay dự án thì những điều mầu nhiệm kia làm sao có thể tiếp xúc được. Thực tập thiền trà làm hình mẫu cho thiền công việc, tất cả công việc ta làm đều có thể thiền được. Nếu như khi đang soạn thảo thư điện tử để gửi cho khách hàng mà không tập trung vào đó, chỉ nghĩ tới tách trà hay sự nghỉ ngơi, thì công việc soạn thảo thư điện tử không có hạnh phúc vì ta không thực sự có mặt cho việc làm, ta phải biết biến việc soạn thảo thư điện tử thành thiền thư điện tử. Khi đánh máy bức thư, ta tiếp xúc được với máy vi tính, với công ty và khách hàng.
Với máy vi tính, ta tiếp xúc được với người chế tạo ra nó, người sản xuất nó, người tạo cơ hội cho ta có nó để làm việc. Với công ty, ta tiếp xúc được sự mong đợi của người quản lý gửi gắm cho ta, sản phẩm mà ta bán cũng như văn hóa doanh nghiệp cần truyền tải trong bức thư. Với khách hàng, ta tiếp xúc với nhu cầu sử dụng sản phẩm của họ, công sức lao động khách hàng bỏ ra để có đủ khả năng tài chính đi đến quyết định mua sản phẩm của mình, đồng thời tiếp xúc được với sự hài lòng của khách hàng khi đọc thư.
Lúc này ta hoàn toàn có mặt với bức thư, với máy vi tính, với công ty, với khách hàng và khi khách hàng nhận bức thư rồi đọc nó, họ sẽ tiếp xúc được với điều ta muốn nói và dễ dàng hiểu rõ ta hơn. Đó là thực tập thiền công việc, cách thực tập này giúp ta thực sự có mặt mọi lúc mọi nơi, thực sự tiếp xúc với sự sống, thực sự đang xây dựng văn hóa và thực sự biết cách làm việc.
Uống trà thảnh thơi tạo dựng văn hóa an lạc cho doanh nghiệp, thay thế cho uống rượu bia gây nên văn hóa nhậu nhẹt. Thay đổi khẩu vị văn hóa làm mới bản thân để cho doanh nghiệp trở nên nhẹ nhàng hơn là vồn vã. Làm việc thảnh thơi trong chánh niệm không có nghĩa làm việc chậm chạp lề mề mà là có mặt hoàn toàn trong công việc, an trú trong cái công việc đang là, ta không để cho tâm ta lang thang trong sự nhậu nhẹt, trong trò chơi xả láng hay trong giải trí mệt mỏi.
Làm việc thảnh thơi chánh niệm có tính chất giải trí, thư giãn và an lạc rồi, thế thì không cần phải tìm kiếm sự thư giãn nào khác. Nhiều doanh nghiệp đang tìm cách giảm bớt văn hóa nhậu nhẹt đi, hậu quả của nhậu nhẹt ảnh hưởng không tốt đến năng lực làm việc cũng như tính đoàn kết trong công ty đã rất rõ ràng không có gì để bàn cãi nữa. Vậy thì thay thế văn hóa này bằng xây dựng văn hóa doanh nghiệp thật sự an lạc, trong đó ai cũng có khả năng làm việc thực sự, cảm thấy công việc rất bình yên, công việc không phải là tảng đá nặng nề mà ngược lại rất nhẹ nhàng và ngọt ngào.
Đức Phật dạy về Hiện Pháp Lạc Trú. Tìm niềm vui trong việc mình đang làm, làm việc nhưng không bị công việc làm cho gò bó, trói buộc. Quan sát mọi thứ trong từng tế bào công việc để thấy sức sống đang có mặt, khi khám phá được sức sống trong công việc thì không phải tìm kiếm hay chờ đợi công việc tiếp theo nữa.
Khi doanh nhân thực hiện dự án và mong mỏi làm sao đừng có nhiều rủi ro, kết quả mau thành đạt và dự án kết thúc thật nhanh để có một kỳ nghỉ ở Hawaii hay thành phố Vien thì lúc đó mới có hạnh phúc. Thái độ như vậy tạo ra văn hóa mệt mỏi, chán nản, căng thẳng và hồi hộp lo âu, đồng thời đốt cháy năng lượng làm việc, ta trở nên đuối sức và ngày càng kiệt sức hơn.
Nhưng ngược lại nếu ta an trú trong niềm vui của công việc hiện tại, làm cho công việc có phẩm chất hơn và nuôi dưỡng sự có mặt của ta trong công việc đang làm, thì ta tiết kiệm được nhiều năng lượng, thần kinh thư thái và có thể nghỉ ngơi ở bất kỳ thời điểm nào của dự án. Văn hóa doanh nghiệp xây dựng trên nền tảng Hiện Pháp Lạc Trú thì sẽ có nhiều hạnh phúc, nhân viên khoẻ mạnh và tinh thần làm việc luôn được tái tạo mới.
