Ðại sư Geshe Tsultim Gyeltsen, thường được các Phật Tử gọi thân mật là “Geshe-la,” đã viên tịch tại tu viện Thubten Dhargye Ling Buddhist Chenter ở Long Beach hôm 13-2-2009 lúc 12:23 PM sau cơn bệnh nhẹ. Ngài ra đi trong khi chư Tăng trong tự viện và cả nhiều ngàn vị từ khắp thế giới thuộc truyền thống Gaden Shartse Monastery hộ niệm, và cầu nguyện cho ngài sớm tái sinh để làm lợi ích cho chúng sanh.
Ngài nguyên là bạn thân của cố Hòa Thượïng Thích Thiên Ân, vị sư Việt Nam đầu tiên hoằng pháp ở Hoa Kỳ và là vị sư từ trứơc 1975 đã giảng dạy ở các Ðaị Học Hoa Kỳ vùng Nam Cali .
Khi ngài Geshe-la viên tịch hôm Thứ Sáu, lúc đó được lệnh từ Ðức Ðạt Lai Lạt Ma từ Ấn Ðộ gọi sang rằng lúc đó ngài Geshe-la bắt đầu vào thiền định tịnh quang, cần phải chờ ngài xuất định và sẽ có dấu hiệu cát tường cho biết. Trong suốt ba ngày và ba giờ đồng hồ nằm trong thiền định, cơ thể ngài Geshe-la vẫn ấm và mềm dịu, trong khi chư tăng ngồi chung quanh thiền định.
Ngay khi có một dấu hiệu cát tường xuất hiện trên khuôn mặt ngài Geshe-la, căn phòng tự nhiên rực sáng với hào quang. Lúc đó là chiều Thứ Hai 16-2-2009, hơn ba ngày sau — noí chính xác, bản tin từ một viên chức ngôi chùa nói là ngài thiền định tịnh quang hậu viên tịch là 3 ngày và 3 giờ đồng hồ. Cùng lúc, nhiều người từ ngoài chạy vào cho biết hào quang bao phủ ngôi chùa, thành hài hình cầu vồng nhiều màu sắc.
Ngài Geshe-la từng được Ðức Ðạt Lai Lạt Ma trao nhiệm vụ hoằng pháp ở Anh và rồi Hoa Kỳ, và rồi ở nhiều nứớc Tây Phương. Ngài cũng chính là vị sư Tây Tạng được báo Los Angeles Times và báo O.C. Register nhiều lần tường thuật, đặc biệt là về chuyện ngài đón nhận cậu bé Don Phạm ở Nam Cali để rồi chuyển vị tu sĩ thiếu niên này sang cho các tu viện của ngài Ðạt Lai Lạt Ma ở Ấn Ðộ hướng dẫn.
Bây giờ, năm 2009, vị tu sĩ thiếu niên Việt Nam đó đã trở thành Ðaị Ðức Konchok Woser, 23 tuổi, hiện đang tu học ở Institute of Buddhist Dialectics ở Dharamsala.
Ngài Geshe-la sinh năm 1924 tại Kham, một tỉnh Tây Tạng, là một trong vài vị lạt ma từng tu học ở Tây Tạng và mang văn bằng Lharampa Geshe, tương đương Tiến Sĩ Triết Học ở Phật Giaó Tây Tạng.
Ngaì Geshe-la xuất gia từ năm 7 tuổi, tới năm 16 tuổi ngài đi chuyến tìm học mất 33 ngày, vượt 21 ngọn đèo trên núi để xin vào một trong ba đại học Phật Giáo lớn của Tây Tạng, nơi đó có tên Gaden Shartse Monastery, nơi ngài ở đây học tới 20 năm, Vào năm 1959, khi Trung Quốc đưa quân vào chiếm Tây Tạng, ngài Geshe-la rời bỏ quê nhà để cùng với Ðức Ðạt Lai Lạt Ma và hơn 100,000 người Tây Tạng khác lưu vong.
Sau khi làm việc 7 năm với cương vị thầy giáo cho trẻ em Tây Tạng tị nạn ở Anh, ngài Geshe-la tới Los Angeles năm 1976 và từng giữ các công việc tại các đaị học USC, UC Santa Barbara, và UCLA nơi ngài Geshe-la dạy thiền định và tiếng Tây Tạng.
Theo thỉnh nguyện của học trò, ngài Geshe-la thành lập Thubten Dhargye Ling, trung tâm nghiên cứu Phật Giaó và văn hóa Tây Tạng từ năm 1978 và ngài là giáo sư và giám đốc tinh thần nơi này trong hơn 30 năm.
Ngài Geshe Gyeltsen là tác giả các tác phẩm “Compassion: The Key to Great Awakening” (Từ Bi: Chìa Khóa Ðaị Ngộ) một sách chú giải về các pháp môn “Tám Ðiểm Luyện Tâm” và “Ba Mươi Bảy Pháp Thực Tập của Bồ Tát,” và cuốn “Mirror of Wisdom” (Tấm Gương của Tâm), tập sách bình giảng về giáo lý nhà Phật về sự thật tối hậu.
Ngài Geshe-la mở nhiều trung tâm tu học khác ở Hoa Kỳ, Mexico và Châu Âu.
