Darwin là ai?
Có lẽ không có người thứ hai nào làm đảo lộn cách hiểu của ta về muôn loài khi đưa ra nhận định rằng con người có tổ tiên là… vượn. Luận thuyết của Darwin là một cuộc cách mạng trong khoa sinh học. Không chỉ nhà thờ, mà ai cũng thích tin rằng con người là tạo vật từ bàn tay Chúa và do đó được đứng ở đẳng cấp siêu việt nhất để thống trị các loài khác. Đã thế ông còn cả quyết rằng mọi sinh vật đều có khả năng biến đổi được chọn lọc tự nhiên, nghĩa là chúng sẽ tồn tại và phát triển tiếp khi thích nghi với tự nhiên và không thích nghi được thì sẽ bị hủy diệt.
Cách đây đúng 200 năm, cậu bé Charles chào đời trong gia đình giàu có của bác sĩ Robert Waring Darwin và vợ là Susannah. Lớn lên trong không khí quý tộc cấp tiến, Charles thừa hưởng của gia đình quan điểm khá tiến bộ về sự biến đổi của sinh vật chứ không chỉ do Chúa nặn ra. Ông nội của cậu, Erasmus Darwin, dạy cho cháu những bài thơ do ông sáng tác theo chủ đề này.
Các nhà sử học và người viết tiểu sử của Darwin cố lục lọi trong cuộc sống của nhà khoa học vĩ đại để chứng tỏ nguồn gốc thiên tài ấy. Thuở nhỏ, khi Darwin sống ở Shrewsbury, họ không tìm ra dấu vết nào, ngay cả thời sinh viên Darwin cũng không tỏ ra một trí tuệ vượt trội. Thoạt tiên ông học y khoa ở Edinburgh (1985-1987) để theo nghiệp bố, nhưng lại bỏ lửng để học môn thần học. Bản thân Darwin khi viết tiểu sử mình ở tuổi 67 cũng công nhận mình là một đứa trẻ bình thường như trăm ngàn đứa khác. Có khác chăng chỉ là sự thích thú nghiên cứu thiên nhiên, song cũng không phải ở mức đặc biệt.
Một sự kiện ngẫu nhiên đưa chàng trai trẻ Darwin mới 22 tuổi lên chiếc tàu thủy trắc đạc H.M.S. Beagle. Từ 12/1831 đến 10/1836, nghĩa là ngót 5 năm Darwin chu du khắp thế giới – sự kiện mang tầm quyết định cho phần đời còn lại của ông.
Trước đó, thuyền trưởng Robert FitzRoy tìm một trợ lý có nguồn gốc quý tộc để làm bạn đồng hành cho vui. Darwin là con nhà dòng dõi, hiểu biết, lại thêm năng khiếu làm các tiêu bản nghiên cứu và biết sử dụng kính hiển vi. Nhờ vậy Darwin được giáo sư môn thực vật học của mình là John Stevens Henslow giới thiệu cho thuyền trưởng. Trong những ngày trên tàu Darwin mới dần dần trở thành một người sưu tầm có phương pháp các mẫu vật và kiến thức về tự nhiên.
Sau này người ta ít biết đến một nhân vật nữa tên là Alfred Russel Wallace, một đồng hương của Darwin. Wallace phát triển độc lập một luận cứ giống như Darwin, điều đó thúc đẩy Darwin viết ra cuốn The Origin of Species nói về nguồn gốc xuất hiện của muôn loài. Tác phẩm này ra đời cuối năm 1859 và được tái bản 6 lần cho đến khi ông qua đời trên đỉnh cao của khoa học. 23 năm sau, Darwin, một trong những nhà khoa học danh tiếng nhất và gây tranh cãi nhiều nhất, được mai táng ở Westminster Abbey, bên cạnh triết gia John Herschel và nhà vật lý học Isaac Newton.
