Theo truyền thuyết, chùa Thành Đạo có từ thời Bắc thuộc, nhưng các di vật còn lại hiện nay cho biết chùa được khởi dựng từ thời Lý, được trùng tu vào thế kỷ XVI, XVII.
Năm 1635, đời Vua Lê Thần Tông, cung tần Ngô Thị Ngọc Nguyên đã làm hội chủ hưng công trùng kiến quy mô ngôi chùa.
Tam quan chùa là một gác chuông hai tầng tám mái, tầng trên treo quả đại hồng chung đúc năm 1801, thời Tây Sơn.
Chùa kiến trúc theo kiểu “Nội Công Ngoại Quốc”. Ở nội điện và hành lang có nhiều bia đá từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII; khánh đồng đúc năm 1774; sách đồng ghi lịch sử chùa và sự tích Phật giáo từ Ấn Độ du nhập vào Việt Nam (có 10 tờ dát mỏng khắc chữ Hán cả 2 mặt, mỗi tờ chiều ngang 0,13m, chiều dọc 0,24m, chiều dày từ 0,07cm đến 0,09cm).
Chùa thờ Phật và thờ Bà Đậu hay Nữ thần Pháp Vũ.
Đặc biệt, ở nhà Tổ tôn thờ nhục thân hai vị Thiền sư Đạo Chân (tục danh Vũ Khắc Minh) và Đạo Tâm (tục danh Vũ Khắc Trường) vào thế kỷ XVII đã tu hành đắc đạo ở chùa. Gần đây, hai pho tượng xá lợi bị hư hỏng nặng. Bộ Văn hóa và Thông tin đã cho tu bổ hai pho tượng này tại chùa do PGS.TS. Nguyễn Lân Cường làm Chủ nhiệm dự án.
Báo Thể thao và Văn hóa số 89 ngày 07-11-2003 cho biết, tượng Thiền sư Vũ Khắc Minh được các nhà khoa học gỡ bỏ các chất gắn cũ trên vết nứt, hỏng; diệt khuẩn trong tượng; gia cố xương; xông tượng bằng chất thy-mol; gắn các vết nứt bằng sơn ta trộn mùn cưa mịn. Sau đó, tượng được sơn thếp vàng, phủ màu hoàng kim, hoàn thiện và ủ trong buồng có nhiệt độ 20 -25o C.
Hai pho tượng đã được tu bổ, tôn tạo từ ngày 18-4-2003 và chính thức được nghiệm thu ngày 06-11-2003. Hai pho tượng sau khi phục nguyên xong được đặt trong hai khám bằng gỗ, ngoài có hộp kín bằng pha lê (đã rút hết không khí và bơm khí nitơ ) có thể giữ độ bền cả trăm năm.
Trung tâm Sách kỷ lục Việt Nam đã xác lập 2 kỷ lục vào ngày 12-12-2007 :
1. Chùa Đậu với hai pho tượng nhục thân đầu tiên của Việt Nam.
2. Chùa Đậu với quyển sách ghi lịch sử chùa bằng đồng xưa nhất Việt Nam.
Chùa đã được coi là Đệ nhất danh lam thời Lê.
Chùa đã được Bộ Văn hóa công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa quốc gia.
Gác chuông
Mặt tiền chùa
Tiền đường
Điện Phật
Tượng Hộ pháp và La hán
Tượng Hộ pháp và La hán
Nhà tổ
Tượng nhục thân Thiền sư Đạo Chân (Vũ Khắc Minh)
Tượng nhục thân Thiền sư Đạo Tâm (Vũ Khắc Trường)
Am tu của Thiền sư Đạo Chân
Sách ghi lịch sử chùa bằng đồng
Bia chùa
Tác giả Võ Văn Tường đang bấm tọa độ chùa qua hệ thống định vị vệ tinh
Bài và ảnh: Võ Văn Tường
