Vào thế kỷ thứ 3 BC, Đại Hoàng đế Asoka đã đến viếng và xây dựng một tháp vĩ đại thờ Tôn giả Xá Lợi Phất, dần dần, Nalanda đã trở nên liên quan đến chư Tăng và Học giả, Họ tập hợp về đây cho sự thảo luận và trao đổi Phật học, và cũng vào thế kỷ thứ 5 BC một Tu viện khổng lồ được thiết lập dưới triều đại Gupta.
Kể từ thời Đức Phật, các Tỳ kheo luôn luôn được khuyến khích học tập các loại nghệ thuật và khoa học khác nhau. Sự học được nhiều sự khuyến khích vì nó phục vụ cho cả hai mục đích : Kiến thức và sự tu tập.
Chính vì thế, các Tỳ Kheo lấy sự học để mà họ có thể thực tập và nhận ra Giáo Pháp một cách hoàn hảo và bằng cách ấy làm lôi cuốn đến số đông. Những Tỳ kheo lớn tuổi và những người không có khả năng học thì tham gia nhiều hơn trong việc thực tập thiền định. Đức Phật đã nói rằng nếu một người sống trong Tăng già và thực hành giới luật trong Patimoka (tạng luật)cuộc sống của người đó sẽ tốt đẹp hơn cuộc sống trước kia.
Sự kế thừa lâu dài của các vị vua từ thế kỷ thứ 5 BC đến thế kỷ thứ 12 AD đã được mở rộng, Hoàng gia ủng hộ về việc bảo đảm sự phát triển và thịnh vượng của trường đại học Nalanda. Một bia ký viết trên tấm đồng lá nói với chúng tôi về sự tạo dựng của tu viện bởi vua Sumantra và ghi lại 5 ngôi làng bởi vua Pala cho sự bảo quản của tu viện.
Nalanda suốt trong thời gian cực thịnh của nó bao gồm 10.000 sinh viên và 1.500 giáo sư cư trú tại đây. Trường đại học được ghi dấu bởi bức tường cao ngất và một cái cổng. Ngài Huyền Trang một Tăng Sĩ Trung Quốc hành hương đến Tây Trúc vào thế kỷ thứ 7 AD đã trải qua 3 năm tại Nalanda.
Ông ta đã để lại một chú thích chi tiết về trường Đại học Nalanda, chương trình giảng dạy, các hoạt động và các sự giải thích khác. Ông ta diễn tả toà nhà Sangharama cao, nó được xây dựng cao 3 đến 6 tầng. Một trong số đó có việc đúc tượng Phật bằng đồng cao 80 feet. Một Tăng sĩ Phật giáo TQ hành hương khác là Ngài Nghĩa Tịnh, người đã trải qua 10 năm tại trường đại học này và chứng kiến 8 tu viện và trên 300 phòng ốc.
Nalanda hôm nay đã tàn rụi, nhưng vẫn còn truyền lại cho người sau sự uyên thâm của nó. Khảo cổ học vùng này được phân loại nhiều vị trí bao gồm 11 tu viện và một vài chánh điện được xây dựng trong gạch đỏ. Vị trí khai quật rộng trên 166 feet ( nam-bắc) và 800 feet( tây- đông ). Kiến trúc gây ấn tượng nhất là tháp của ngài Xá Lợi Phật, nó được tu sửa nhiều lần dưới nhiều triều đại khác nhau. Kế tháp chính có nhiều tháp nhỏ hơn nằm phía dưới.
Chánh điện nằm ở vị trí số 2 là khác thường vì nó không được xây bằng gạch. Nó được bao bọc trong đá và vẻ đẹp của nó được chạm trổ trên 200 miếng đá. Hầu hết các kiểu mẫu này vay mượn từ thần thoại Hindu.
Gần Nalanda, Bảo tàng khảo cổ học có góp nhặt những vật cổ xưa được khai quật từ nalanda và các vùng lân cận. Nó xác minh rằng đại học Nalanda nổi tiếng vì sự phong phú của kiến trúc đá, đồng đúc và sơn tay. Cunningham định giá kiến trúc được khai quật ở đây là tinh xảo nhất trong Ấn Độ.
Sự khám phá về nghệ thuật đúc kim với miếng kim loại vảy sắt ( tháp vị trí 13) chứng minh rằng kim loại được đúc tại Nalanda. Một mẫu đồng tinh xảo nhất diễn tả Đức Phật trong tay bắt ấn kiết tường. Trường phái nghệ thuật Pala được tìm thấy tại Nalanda với một vài kiến trúc thuộc thời điểm này.
Vĩnh Long 26.12.08
