Người ta có thể nghĩ đó là một ngôi trường nếu không có một hàng rào vây bọc bởi hai lớp thép gai và những tháp canh. Bên trong trại giam, trung úy Kenneth Clark theo dõi an ninh từng phạm nhân.
“1.627 người. Đếm là điều căn bản mà chúng tôi phải làm. Nếu tôi không thể giải thích sự vắng mặt của những tù nhân hoặc của nhân viên, tôi chẳng thể duy trì được sự an ninh. Nếu nhân viên của tôi không an toàn thì các tù nhân của tôi cũng không an tòan.”
Ở đây cái gì cũng ầm ĩ. Sàn nhà bằng bê tông, những bức tường dày và trần nhà bằng thép khiến cho mỗi tiếng sập cửa dội xuống các hành lang.
“Một khi bạn nắm được những gì được coi là hoạt động bình thường, bạn có thể phát hiện ra các vấn đề liên quan tới an ninh bằng cách lắng nghe những gì đang diễn ra chung quanh bạn. Nếu không khí tự nhiên trở nên yên ắng hơn bình thường, nghĩa là có chuyện gì đó đang xảy ra. Bạn cần phải tìm hiểu sự việc ra sao.”
“Tôi nghĩ tôi đã nghe một bậc cha mẹ phát biểu như vậy trước đây”
“Vâng, ở đây rất giống nhà trẻ. Chỉ có một điều khác biệt duy nhất là khi tù nhân của tôi nổi cơn tam bành, họ sẽ bị phạt.”
Đây là một môi trường hết sức khuôn phép đến rợn thần kinh, căng thẳng nhưng buồn chán. Các máy quay an ninh kiểm soát mọi ngõ ngách cho tới những con đường nhỏ vạch ra trên sàn nhà để qui định nơi nào tù nhân có thể hoặc không thể đi qua.
Phạm nhân được đưa đến nhà ăn mỗi bữa ăn, từng buổi họp, từng họat động sinh họat trong ngày của họ. Vậy mà Minh Sát Tuệ, một phương pháp thiền tập của phương Đông có nguồn gốc từ Phật giáo đã xuất hiện và có mặt ở nơi đây.
Bác sĩ Ron Cavanaugh là giám đốc điều trị của trại cải huấn Alabama. Ông ta nói rằng các phạm nhân từng thực tập các kỹ thuật thư giãn, nhưng khi họ quay lại sống cuộc sống thường nhật ở trong tù, thì mọi sự không lại hòan không. Cavanaugh muốn một cái gì đó hữu hiệu hơn.
“Và cũng là một thứ gì đó mà bạn có thể đem theo với bạn. Nó không phải chỉ là một phương pháp kỹ thuật dài 15 phút. Nó phải là một sự thay đổi mang tính suốt đời.”
Ông liên hệ với Jenny Phillips, chuyên gia tâm lý trị liệu và là nhà nhân loại học nghiên cứu về mặt văn hóa tại Massachusetts. Họ quyết định thử áp dụng thiền Minh Sát Tuệ và khóa tu đầu tiên vào tháng 02/2002 đã sẵn sang cho các tù nhân. Đáng chú ý vì việc ngồi thiền không chỉ đơn giàn là nhắm mắt lại rồi nghỉ ngơi, Jenny Phillips giải thích.
“Ba ngày đầu học sinh ngồi thiền trong 30 giờ đồng hồ, họ được hướng dẫn đơn giản tập trung vào hơi thở ra vào qua lổ mũi. “
“Tâm của bạn đang chạy đua”
“Nó thực sự giống như một con khỉ nhảy nhót từ cành cây này sang cành cây khác.”
“Việc lúc nào cũng phải quay về tập trung trở lại, tập trung trở lại thật là chán ngắt.”
“Nó chẳng thuộc một dạng kiểm soát ý thức nào cả.”
“Vào ngày thứ ba, tâm của bạn ngừng lăng xăng, nó trở nên trống không
“Và những thứ mà bạn có thể chẳng hề nghĩ tới từ thời thời thơ ấu đến giờ. Bạn đôi khi thấy mình bị tràn ngập với những kỷ niệm hoặc cảm xúc.”
Với những tù nhân này, đây là lúc việc ngồi thiền bắt đầu thực sự hấp dẫn. Đi vào tận trong tâm thức của mình để khám phá…thật là quá xá!
Nhảy dựng lên và chạy ra khỏi chiếu là chuyện thường thấy. Chạy ngay cả những lúc đang cố gắng thoát ra khỏi nơi ngồi thiền vì bị áp đảo bởi mọi thứ đang kéo tới.”
“Và việc này làm cho nhiều người thực tập sợ hãi. Bạn biết đó, tự xem xét quán sát bản thân là một việc chẳng ai muốn. Con người không muốn đối diện với chính mình.”
Tù nhân Omar Rahman nói rằng sự việc giống như bạn để một cái gương soi trước mặt bạn để đối diện với tất cả những xấu xa, bạo lực và những phiền muộn trong quá khứ và hiện tại.
Các vị thầy của khóa thiền giúp các tù nhân vượt qua giai đoạn này. Và rất là gian nan. Các tù nhân bị tách ra khỏi những bạn tù còn lại trong tù trong 10 ngày. Họ cũng không được dính vào các thói xấu bình thường như hút thuốc lá.
Nhiều người tham dự khóa tu là những tù nhân chung thân không hưởng được sự tạm tha theo cam kết cá nhân, vì vậy họ không tham gia khóa tu cốt lấy điểm tốt để được ân xá hoặc được chuyển sang một trại giam khác. Họ tham gia vì chính sự cải thiện của chính bản thân.
Ron Cavanaugh nói rằng thiền Minh Sát Tuệ giúp phạm nhân biết nhận thức về các cảm giác và cảm xúc của mình.
“Vì vậy nếu tôi giận dữ, không có nghĩa là tôi phải đè nén nó. Nếu tôi buồn, không có nghĩa là tôi phải nhận chịu mọi chán nãn, thất vọng về nó. Có nghĩa là tôi phần nào tự tách mình ra những cảm giác hoặc cảm xúc của mình, quan sát nó, xem nó đang đi đâu và nhận thức đúng như thực tính vô thường của nó, vì vậy nó có thể xuất hiện, ở lại một thời gian và ra đi.”
Đây là loại kỹ năng mà Grady Bankhead đang dựa vào. Anh bị bỏ rơi khi còn bé và đã lớn lên trong gian khó. Anh có mặt khi hai đồng bọn đang cố ý giết người và anh cuối cùng phải vào nhà lao chờ tử hình.
Sau tám năm, anh được đưa ra khỏi nhà lao đó và phải chịu ngồi tù chung thân tại Donaldson. Anh nói rằng anh không phải chỉ bị chuyển phòng hàng ngày vì những xung đột với các bạn tù khác mà còn va chạm với nhân viên quản lý trại giam, nhân viên hổ trợ tù nhân và xung đột với chính bản thân. Nhưng sau khi hành thiền Minh Sát Tuệ…
“Mội bi kịch đã qua. Sự điên dại chạy qua đầu bạn mỗi đêm bạn đi ngủ không còn nữa. Bạn có thể thực sự nằm xuống, nhắm mắt lại và ngủ.”
Các quan chức trại tù cũng nhận thấy sự khác biệt, Đặc biệt là trung úy Kenneth Clark
“Một con người bình tĩnh, nhận thức được vị trí của mình và đang cố gắng thực hiện những quyết định có lợi cho mình thì dễ dàng quản lý hơn là người mà…”
“Chẳng biết mình đang ở đâu? “
“Tôi đang tìm một cách nói lịch sự để thể hiện điều đó, vâng, chúng ta đang nhìn tổng thể của vấn đề.”
Nó không phải là chuyện vặt. Nghiên cứu ban đầu của đại học Alabama cho thấy những người hành thiền Minh Sát Tuệ ít nổi giận hơn và có thể kiểm sóat cảm xúc của mình. Một người hành thiền Minh Sát Tuệ năm năm có thể giảm 20% các hành vi phạm kỷ luật.
Khỏang 150 tù nhân đã hòan thành khóa tu, đủ để cuối cùng có thể thiết lập một phòng ngủ tập thể cho những người hành thiền. Các quan chức quản lý trại giam hy vọng rằng đây sẽ là một mô hình có tác dụng tích cực đến tòan trại giam.
Chương trình không phải là không gặp phải những chỉ trích. Thiền Minh Sát Tuệ là của Phật giáo mặc dù nó là một kỹ thuật thực hành không mang tính tôn giáo, nhưng Grady Bankhead nói rằng, có sự chống đối từ nhiều tổ chức chứ không phải đơn thuần từ một số tù nhân khác.
“Tôi muốn nói rằng một số quan chức chính phủ nghĩ rằng chúng tôi thờ ma quỉ nơi chúng tôi hành thiền và ra tay giết chết chương trình.”
Các khóa tu thiền đã chấm dứt trong nhiều năm, nhưng những quan chức quản lý trại giam nói rằng chúng chấm dứt không phải vì họ nghĩ rằng thiền Minh Sát Tuệ sử dụng các yêu thuật nhưng vì thiếu nhân lực, tài chính và tài liệu. Bất luận thế nào, các khóa tu đang trở lại.
Chúng ta chỉ có thể thấy trại tù qua ống kính của các bộ phim truyền hình nhưng đối với 1.600 tù nhân tại Trại cải huấn Donaldson Correctional Facility, nhà tù là thực tại của họ, Ron Cavanaugh tiếp lời Grady Bankhead…
Đây là nhà của họ và họ muốn biến nó thành một nơi tốt nhất mà họ có thể sống, bới vì họ chẳng thể đi một nơi nào khác
Thiền Minh Sát Tuệ là một phần của nỗ lực đó.
