Mới cách mươi năm mà phong cảnh chốn Tổ chùa Ráng đã khác quá rồi.
Ngày ấy xanh ngút mắt, trưa hè mát rượi, cò cuốc quạ, chó mèo hoang, rắn rít, muỗi mòng, tre lau,… xào xạc.
Tóm lại, đó là chân thực thuần túy quê mùa Bắc bộ; độ ấy thong thả nhàn nhã lắm, chỉ mỗi vừa học vừa tu vừa làm lụng trong sự hào hứng, vô tâm, vô tư lự; và ăn uống rất đạm bạc mà ngon lành vô kể, bận học nên có thể thức khuya đến 10h đêm.
Còn Tổ thì sau bản tin thời sự lúc 6h30 tối là đã khép cửa phương trượng và đi vào thời công phu miên mật.
Tầm nửa đêm về sáng đã thấy Tổ trở dậy, ánh sáng rất nhẹ le lói qua khe cửa sổ, từ lúc đó Ngài thức đến sáng: dịch Kinh, viết sách, cặm cụi với cây bút và cái kính lúp soi từng hàng chữ li ti, dưới cặp mắt nheo, ngoài 90 tuổi khi ấy, giờ ngoài trăm tuổi, vẫn nếp vậy.
Đôi khi Tổ đẩy cửa đi ra ngoài sân, vườn…, tiếng guốc tre gộc ghệch tự đẽo vang rất khẽ lẫn trong tiếng hục hoặc và tiếng xích lẻng xẻng của bầy chó. Con xích, con thả, có khi tới cả chục con, lớn bé, quen lạ… rồi cả mấy gia đình mèo nữa, có khi xa xa lấp loáng dưới ánh trăng xuông nhạt là vài lốt trăn rắn, hay cầy cáo…
Có khi Tổ ngồi xuống nói chuyện cùng đám ấy chả khác gì với người, thậm chí còn thân thiết đậm đà hơn.Cũng có khi nghe thấy Tổ to tiếng nạt nộ cứ như đang mắng mỏ người phạm lỗi.
Có khi Tổ cho phép dậy thức cùng. Những câu chuyện Ngài kể thường mộc mạc và sống động như vừa mới xong, mặc dù toàn chuyện, gần thì cũng đã ngoài trăm năm trước.
Đặc biệt, có đêm tầm 2h sáng, mùa hạ, tối trời, cùng Tổ đi ra trước chùa, đang nói chuyện về các loại tháp Phật, tháp Tổ…, bỗng nhiên cao hứng, Tổ bảo, để tôi đi bật điện ngắm chùa tháp nhà ta.
Ngay lập tức, toàn bộ hệ thống đèn chiếu sáng và trang trí chùa tháp lung linh, rực rỡ, huyền ảo xuất hiện… Đó là cảnh hoa đăng chùa tháp đẹp nhất mà tôi đã được chiêm ngoạn, xưa tới giờ, ngay cả trong các giấc mơ…
Và cơ bản, tôi luôn lầm lẫn rằng năm Canh Ngọ 1900 chính là bây giờ năm Đinh Dậu 2017 và Đệ Nhất Tổ Sư Nguyên Uẩn cũng chính là Tổ Ráng bây giờ – chả có gì là xa xôi hay xa lạ ngăn cách gì cả.
Rất thật mà cứ như hư rỗng vậy.
Cư sĩ Huệ Minh Lê Minh Nghĩa
