Ngày thường, chùa vắng lặng. Đến ngày Rằm và ngày lễ, người dân trong khu vực cùng khách thập phương đến thắp hương rất đông.
Không giống như các ngôi chùa khác, mọi người đến xin cầu tài làm ăn, chùa Vạn Niên mang hơi hướng cầu bình an, tránh tà, cầu xin sức khỏe cho gia đình, con cháu. Cảnh chùa không rộng lớn nhưng đổi lại là không gian xanh mát, cùng sự thơ mộng của quang cảnh Hồ Tây khiến cho khách vãng lai muốn dừng chân nghỉ lại, ngồi dưới chân tượng phật mà ngẫm nghĩ, để cho lòng mình được tự tại thanh nhàn.
Chị Nguyễn Việt Nga, Phường Quán Thánh, cho biết: “Tôi đến chùa thường xuyên. Ngày Rằm hay mồng Một nào tôi cũng đến chùa, vì tôi rất thích ngôi chùa này. Chùa mang kiến trúc cổ rất đẹp. Ở đây vừa yên tĩnh, linh thiêng, vừa có không khí trong lành. Mỗi lần đến đây, tôi thấy lòng mình thanh thản”.
Còn anh Nguyễn Anh Linh, ở phố Thuỵ Khuê, thường xuyên đi lễ chùa Vạn Niên, nhận xét: “Chùa Vạn Niên mặc dù đã trùng tu nhưng vẫn giữ được nét cổ kính. Chùa toạ lạc trên một khuôn viên quay mặt ra hồ, nên về phong thuỷ rất tốt.”
Cổng chính chùa Vạn Niên nằm phía tây của Hồ Tây, thuộc phường Xuân La, quận Tây Hồ, được tạo bởi công trình kiến trúc nghệ thuật bằng gỗ với các hoa văn hoạ tiết vừa bản địa, vừa tiếp nhận văn hoá phương Đông. Trên nóc chùa có ba chữ triện đắp nổi “Vạn Niên tự”.
Ngôi chùa được xây dựng từ năm Thuận Thiên thứ hai, sau khi vua Lý Công Uẩn rời Đô ra Thăng Long. Nhiều nhà sư danh tiếng như Lâm Tuệ Sinh, Lý Thảo từng trị vì ở đây. Hiện nay, chùa Vạn Niên thờ Phật và bà chúa Liễu Hạnh.
Suốt hơn 1.000 năm lịch sử, trải qua nhiều thay đổi, ngôi chùa đã nhiều lần được tu sửa. Đến thế kỷ 19, chùa được tu sửa gần như hoàn toàn với kiểu dáng kiến trúc và nghệ thuật mang đậm phong cách kiến trúc thời Nguyễn.
Mặt bằng chùa gồm: tam quan, chùa chính và điện mẫu, ẩn hiện dưới những vòm cây cổ thụ và in bóng xuống hồ Tây. Hiện chùa còn giữ bộ di vật gồm; hơn 40 pho tượng tròn và 10 đạo sắc phong thần của thời Lê, Tây Sơn có giá trị lịch sử – văn hoá nghệ thuật cao.
Ngoài ra còn có Bài ký trên chuông đồng “Vạn Niên Tự Chung” đúc vào đời Gia Long thể hiện: Chùa Vạn Niên là một di tích cổ có qui mô bề thế, một danh lam cổ vừa tâm linh vừa có kiến trúc nghệ thuật độc đáo ở phía tây kinh đô Thăng Long.
Đại đức Thích Minh Tuệ, trụ trì chùa Vạn Niên cho biết: “Kiến trúc của ngôi chùa dựa trên cơ sở văn hoá bản địa, giữ được nét cổ kính của người Việt mà mang nhiều nét riêng độc đáo.”
Ngôi cổ tự Vạn Niên là nơi dừng chân của nhiều du khách đến thưởng ngoạn cụm di tích phủ – đền- chùa Hồ Tây của Thủ đô ngàn năm văn hiến.
Chùa đã được Bộ Văn hoá thể thao và Du lịch xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 1996. Nhiều năm nay, di tích này luôn được chính quyền và nhân dân Thủ đô cùng du khách thập phương trân trọng, gìn giữ, tu bổ tôn tạo ngày một khang trang hơn.
Hướng tới 1000 năm Thăng Long Hà Nội, chùa Vạn Niên không chỉ giữ mãi nét đẹp truyền thống, cổ kính cho không gian của Thủ đô mà còn giữ lại cả nét độc đáo về văn hóa kiến trúc cho con cháu mai sau.
