Chùa Hoa Tiên toạ lạc tại khóm Phan Bội Châu, Thị trấn Diên Khánh, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hoà, vốn là Quan Thánh Tự, tương truyền do quan Tuần Vũ đầu Tỉnh kiến lập vào năm Gia Long thứ 10 (1811), đã qua hơn 200 tuổi đời rồi!
Ban đầu, chùa thờ Quan Thánh Đế Quân. Đến năm Minh Mạng thứ 3 (1822), chùa được quan giao cho làng quản lý thờ tự. Từ năm 1924 đến 1945 dưới triều Bảo Đại, hưởng ứng phong trào chấn hưng Phật giáo, làng đã đổi chùa thờ Thánh sang thờ Phật. Tượng Phật được thỉnh an vị tại gian giữa, tượng Quan Thánh sang gian thờ bên trái, gian bên phải thờ Thánh mẫu Thiên Y A Na.
Trải qua biết bao thăng trầm thế sự, chùa có nhiều đời trụ trì và được tu bổ, trùng tu nhiều lần để còn giữ được sắc tướng diện mạo đến hôm nay.
ảnh
Pháp mạch truyền thừa của Tổ đình chỉ ghi nhận được giai đoạn từ năm 1920 trở về sau, còn trước đó đã có nhiều vị Thiền sư được Làng cung thỉnh về trụ trì nhưng không ghi vào sổ sách rõ ràng nên không kể ra được.
Các đời kế thế trụ trì sau này chỉ biết chư vị tiền bối sau:
– Hòa thượng Giáo thọ A-xà-lê Thích Tánh Thông, hiệu Phổ Thiên, thuộc phái Lâm Tế đời thứ 39, trụ trì trong thời gian lâu dài nhất là 35 năm (từ năm 1920 đến năm 1955)
– Thiền sư Thích Thiện Hiền (từ năm 1956 -1958)
– Thượng tọa Thích Thiện Duyên (từ năm 1959-1982)
– Thượng tọa Thích Chơn Thiện (từ năm 1983-1985)
– Hòa thượng Thích Thiện Danh (từ năm 1986 – 2016)
– Đại đức Thích Thanh Phú, hiệu Chơn Đạo, tự Trí Thạnh (2016 đến nay)
Về vị Tổ Tánh Thông- Phổ Thiện, căn cứ theo pháp mạch truyền thừa tại Tổ đình Phú Phong ở thôn Phú Cấp-xã Diên Phú cùng huyện, được biết:
“Ngài Tánh Minh – Quảng Văn họ Tống, quê quán ở Phúc Kiến- Trung Quốc, đã di cư qua Đại Việt, đến Quảng Nam rồi vào lưu trú tại Diên Phú- Diên Khánh.
Ngài đã cùng với người con trai của mình lúc đó vừa tròn 8 tuổi là Ngài Phổ Thiên đồng xuất gia, đầu sư nơi Đại Sư Đạo Phước – Bồ Đề (chùa Thiên Phước, thôn Phú Nẫm). Ngài được Đại sư Đạo Phước ban pháp danh Tánh Minh, còn con trai của Ngài là Ngài Phổ Thiên thọ pháp danh Tánh Thông“
Ngài Tánh Thông về sau là vị Tổ “khai sáng” chùa Hoa Tiên, nói là “khai sáng”, chứ không phải “khai sơn kiến lập”, vì thời gian dài trước khi Ngài về trụ trì ngôi chùa làng Phú Ân Nam rất tăm tối mù mờ, rất ít người biết đến chùa ngoài dân trong vùng. Công hạnh xiến dương Phật pháp và công đức hoằng pháp lợi sanh của Ngài rất lớn. Trước năm 1950, chùa Hoa Tiên là cơ sở tu học phát triển nhất của đất Diên Khánh. Hàng phật-tử tại gia quy y Tổ có đến hàng ngàn người. Hàng xuất gia có đến trên 20 vị đã trụ trì các chùa trong huyện cũng như các nơi khác, và cũng có các vị từng giữ những trọng trách do Giáo Hội tin tưởng giao phó.
Sau khi viên tịch, Ngài đã được môn đồ nhập linh cốt vào bảo tháp đến nay vẫn còn hiển hiện ngoài sân vườn cây xanh rợp mát bên trái ngôi Chánh điện.
Chùa xưa mặt tiền hướng ra sông Cái, vị trí thơ mộng yên tĩnh, sau do Quốc lộ IA đoạn ngang qua Diên Khánh có mở mang “Cải lộ tuyến” chạy sau lưng chùa, nên để thuận tiện việc đi lại, các vị tiền bối trụ trì đã tuỳ duyên ứng biến trổ cổng phía sau, cho nên cổng Hậu lại trở thành cổng Tiền, lối ra vào chính.
Chùa nằm phía bờ Nam sông Cái, sát bên Cầu Mới Sông Cái, bên cạnh Quốc lộ 1A, trên diện tích khoảng 3.600m2.Xưa kia, đất chùa rộng lớn lắm, nghe rằng Cổng tam quan hồi đó được dựng ở gần Cây Dầu Đôi (!), còn bao quanh chùa là những cây Cốc, Gòn, Xà Cừ đại thụ, tán lá phủ che chốn thiền tịnh, nhưng qua bao biến đổi dâu bể diện tích đất chùa bị thu hẹp rất nhiều. Cổ thụ thì nay chỉ còn 2 cây Xà cừ tồn tại hai bên biển hiệu “Tổ đình chùa Hoa Tiên” dựng ở cổng sau (nay thành cổng chính), cây được trồng vào năm 1958 tức đã thọ được 65 tuổi, và vài cội Bồ đề tán rộng phía trong vườn phía sau (xưa là vườn trước) của chùa.
Chùa trùng tu được 3 lần:
– Lần 1 vào năm Kỷ Mão Tự Đức 14 (1859), được khắc ghi trên cây xà ngang nơi Chánh điện.
– Lần 2 vào Phật lịch 2505- Dương lịch 1961- Âm lịch Tân Sửu, ghi trên biển Chùa bằng xi-măng trước Tiền đường.
– Lần 3 vào năm 2000 tiểu trùng tu phần nội điện chùa.
Chùa cổ Hoa Tiên còn lưu giữ được nhiều tượng, sắc phong (8 sắc phong gồm 5 sắc Ông, 2 sắc Bà, và 1 sắc Ngũ Hành do các đời vua triều Nguyễn ban tặng), pháp cụ pháp khí xưa, ấn tượng là bộ tượng Quan Thánh với đầy đủ các nhân vật trong Tam Quốc Diễn Nghĩa: Quan Công, Lưu Bị, Khổng Minh, Trương Phi, Châu Xương và Quan Bình. Đặc biệt nhất là các pho tượng đá cổ của Champa mà ngày xưa thật xưa nhà chùa khi đào giếng sâu 30m đã tìm thấy được,cũng như tượng dưới đất trồi lên dưới gốc cây cổ thụ sau cơn lũ lụt lớn. Cũng vì tích đó mà thôn xóm quanh chùa có thời gian mang tên là Ấp “Phật Tỉnh” (Giếng có Phật). Các pho tượng đá này được phụng thờ từ nhiều năm qua, nay đã được “sơn son thếp vàng” với diệu tướng kỳ nhan sáng sủa hơn.
Hiện nay một số tượng tuy đã được tu sửa nhiều lần, nhưng vẫn bị hư hoại bể vỡ và đang được tân trang bồi đắp với kinh phí hạn hẹp. vì nhà chùa đang ưu tiên “cứu Phật trước, cứu Thánh sau” với phương cách “dát vàng” các tượng để bào tồn được dài lâu…
Đến hôm nay, nội ngoại điện đều đang xuống cấp trầm trọng: các trụ cột của bửu điện đều đang bị mối xông, các cánh cửa lớn và cửa sổ đều hư hỏng mục bể, mái ngói thủng dột; tường ngoài sân sụp đổ, các vách vôi đều đã bong tróc từng giề từng mảng, nên trước mắt tạm thời vị trụ trì đã vừa cho thợ tu bổ tân trang bằng nước sơn mới mặt trước của bửu điện… Chưa kể đến những bộ đồ thờ bằng đồng trên các ban thờ nay chỉ còn là đồ gỗ được thay thế, vì đã xảy ra rất nhiều lần trộm đạo đột nhập lấy đi tài sản chốn thiền môn, chùa không có khả năng sắm sửa lại được. Tường rào của chùa khi đã thay đổi lối ra vào về phía đường Quốc lộ 1A qua bao năm tháng, nay cần phải xây tường gạch cùng với cổng cửa lại cho tươm tất đàng hoàng, vì hiện thời lỡ dở lam nham chỗ thì chặn, chỗ thì trống trơ ai muốn vào ra khi nào cũng được…
Nhà chùa đang lo lắng ưu tư trước rất nhiều chướng duyên phiền não nên rất cần được những nhà hảo tâm và những người con Phật ở khắp gần xa phát tâm cúng dường Tam Bảo, ủng hộ trợ duyên tu bổ, tái thiết để bảo tồn ngôi chùa Tổ cổ xưa.
Tôi đến Chùa nhằm lúc Thầy trụ trì đang mời thợ thầy chuyên môn đến sơn sửa, đặc biệt là “dát y vàng” các tôn tượng Phật và Bồ tát nhờ nguồn tịnh tài của các tín chủ phụng cúng để bảo tồn Pháp bảo, công việc tu sửa tượng đang dở nên trên Chánh điện thấy còn bề bộn, rối ren…
Mọi sự phát tâm cúng dường, trợ duyên, hùn phước để bảo tồn Tổ đình Chùa Hoa Tiên xin hoan hỷ liên hệ trực tiếp với:
Đại đức trụ trì Thích Thanh Phú, số điện thoại: 09 4818 68 48
Hoặc liên hệ tại Chùa theo địa chỉ:
Chùa Hoa Tiên, khóm Phan Bội Châu, Quốc Lộ 1A-Thị trấn Diên Khánh, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hoà,
Thông tin viên nhiếp 
